عمل جراحي شروع شد و خال بالاي گونهام با استفاده از يك دستگاه بيرون آورده شد. پس از فرو نشستن تورم ناشي از عمل، شباهتم به صدام بيشتر شده بود؛ به نحوي كه بيشتر از دو انسان دوقلو به هم شبيه شده بوديم. به محض مراجعت، محمدالجنابي، كيفي حاوي چند ريش مصنوعي و چند عينك به من داد و دستور اكيد صادر كرد و گفت: «بايد عادت كني كه وقتي خارج از قصر هستي ناشناخته بماني. اين عينكها و ريش را امتحان كن.
ميخائيل رمضان، معلم سادهاي بود كه به خاطر شباهت شگفتيآورش به صدام، توسط يكي از نزديكانش به حزب بعث معرفي ميشود. او توسط يك جراح آلماني به نام دكتر «هلموت ريدل» تحت عمل جراحي پلاستيك قرار ميگيرد تا كوچكترين تفاوتهاي صورتش با صدام اصلاح شود. ميخائيل رمضان با اين شباهت توانست 19 سال نقش صدام را در عرصههاي اجتماعي، سياسي و نظامي بازي كند. او در كتاب خاطرات خود كه هم اينك گزيدههايي از آن را خواهيد خواند، اسرار زيادي را فاش ميكند. او حتا با حسني مبارك (رئيس جمهور مصر) و ياسر عرفات (رهبر معدوم فلسطينيان) ملاقات ميكند، بدون اينكه آن دو پي ببرند كه او صدام واقعي نيست. شبيه صدام از جبهههاي جنگ عراق با ايران و روزهاي اشغال كويت، ديدارهاي متعددي داشته است. ميخائيل رمضان چندي پس از اشغال كويت توسط ارتش صدام، از عراق ميگريزد و به ايالات متحده پناهنده ميشود. وي اكنون ساكن نيويورك است.
در دههء هفتاد ميلادي، با ورود صدام به صحنهء سياست عراق به عنوان شوراي فرماندهي انقلاب و معاون احمد حسنالبكر، به تدريج دچار گرفتاري شديدي شدم. اين مسئله به خاطر شباهت زيادي بود كه ميان من و صدام وجود داشت و به حد همشكلي ميرسيد. من در سال 1944 در يك خانوادهء متوسط در كربلا به دنيا آمدم. مرحوم پدرم در سال 1975 از دنيا رفت. او معلم و من به عنوان تنها فرزند او تا سال 1979 به اين شغل اشتغال داشتم.
در هر مجلسي كه در كربلا وارد ميشدم، همه لب از سخن ميبستند و نگاههاي همراه با ترسشان جلب من ميشد؛ تا اينكه يك نفر از افراد حاضر كه مرا ميشناخت، به اطلاع آنها ميرساند كه من صدام نيستم؛ بلكه «ميخائيل رمضان» ام.
دردها و رنجهاي من هنگامي بيشتر شد كه تلويزيون به انحصار صدام درآمد و به مناسبت ديدار از روستاها، مدارس، خانهها، بيمارستانها و شركت در كنفرانسها، انجام ملاقاتها به طور دائم در صحنهء تلويزيون حاضر گرديد. عبارت «جناب معاون» ديگر نقل محافل خاص و عام شده بود و موضوع مشباهت با او براي من به يك مشكل واقعي تبديل گشته بود. اولين گام در اين راه، توسط «اكرم سالم الكيلاني»، شوهر خواهرم، برداشته شد. او عضو حزب بعث و كارمند دون پايهاي بود كه براي ارضاي تمايلات نفساني و جلب توجه صدام، اين موضوع را به اطلاع مسئولان حزب رساند.
در سال 1977، بعد از آنكه صدام از موضوع شباهت من به خودش باخبر شد، شخصن مرا احضار كرد. وقتي وارد دفتر مخصوصش شدم، شديدن دچار شگفتي شد، تا جايي كه اين شباهت زياد، او را مات و مبهوت كرد. در طي ديدار با او، به من پيشنهاد كرد كه خدمتي به او بنمايم كه در واقع خدمت به عراق است. او گفت: «تو ميتواني مردم عراق را از ديدارهاي تفقدي من بهرهمند كني و اوقات باارزشي برايم فراهم آوري.»
پس از موافقت من با اين خواسته كه چارهاي جز قبول آن نبود، در اختيار بخش ويژهاي قرار گرفتم و اجازهء خروج از اين بخش را به جز در مواقع بسيار ضروري، آن هم با قيافهء ناشناخته، نداشتم. بيني من كه كوچكتر از بيني صدام بود، تحت عمل جراحي قرار گرفت؛ به نحوي كه از نظر حجم، مطابق بيني صدام شد.
افسراني كه از ادارهء استخبارات به رياست «محمد الجنابي»، بر آموزش و تعليم من نظارت داشتند تا در حركات و سكنات و شيوهء سخن گفتن، به كار بردن عبارات، راه رفتن و هر آنچه مربوط به صدام ميشد، شبيه او شوم. صدام شخصن بر اين امور كه چندين ماه به صورت محرمانه ادامه داشت، و كسي جز تعداد اندكي از ماموران ويژهء استخبارات، محافظان شخصي صدام، و عدي (پسر بزرگ صدام) از آن باخبر نبودند، نظارت داشت.
در هر مجلسي كه در كربلا وارد ميشدم، همه لب از سخن ميبستند و نگاههاي همراه با ترسشان جلب من ميشد؛ تا اينكه يك نفر از افراد حاضر كه مرا ميشناخت، به اطلاع آنها ميرساند كه من صدام نيستم؛ بلكه «ميخائيل رمضان» ام.
دردها و رنجهاي من هنگامي بيشتر شد كه تلويزيون به انحصار صدام درآمد و به مناسبت ديدار از روستاها، مدارس، خانهها، بيمارستانها و شركت در كنفرانسها، انجام ملاقاتها به طور دائم در صحنهء تلويزيون حاضر گرديد. عبارت «جناب معاون» ديگر نقل محافل خاص و عام شده بود و موضوع مشباهت با او براي من به يك مشكل واقعي تبديل گشته بود. اولين گام در اين راه، توسط «اكرم سالم الكيلاني»، شوهر خواهرم، برداشته شد. او عضو حزب بعث و كارمند دون پايهاي بود كه براي ارضاي تمايلات نفساني و جلب توجه صدام، اين موضوع را به اطلاع مسئولان حزب رساند.
در سال 1977، بعد از آنكه صدام از موضوع شباهت من به خودش باخبر شد، شخصن مرا احضار كرد. وقتي وارد دفتر مخصوصش شدم، شديدن دچار شگفتي شد، تا جايي كه اين شباهت زياد، او را مات و مبهوت كرد. در طي ديدار با او، به من پيشنهاد كرد كه خدمتي به او بنمايم كه در واقع خدمت به عراق است. او گفت: «تو ميتواني مردم عراق را از ديدارهاي تفقدي من بهرهمند كني و اوقات باارزشي برايم فراهم آوري.»
پس از موافقت من با اين خواسته كه چارهاي جز قبول آن نبود، در اختيار بخش ويژهاي قرار گرفتم و اجازهء خروج از اين بخش را به جز در مواقع بسيار ضروري، آن هم با قيافهء ناشناخته، نداشتم. بيني من كه كوچكتر از بيني صدام بود، تحت عمل جراحي قرار گرفت؛ به نحوي كه از نظر حجم، مطابق بيني صدام شد.
افسراني كه از ادارهء استخبارات به رياست «محمد الجنابي»، بر آموزش و تعليم من نظارت داشتند تا در حركات و سكنات و شيوهء سخن گفتن، به كار بردن عبارات، راه رفتن و هر آنچه مربوط به صدام ميشد، شبيه او شوم. صدام شخصن بر اين امور كه چندين ماه به صورت محرمانه ادامه داشت، و كسي جز تعداد اندكي از ماموران ويژهء استخبارات، محافظان شخصي صدام، و عدي (پسر بزرگ صدام) از آن باخبر نبودند، نظارت داشت.
ديدار با صدام
هنگامي كه از طرف صدام براي ديدار با او احضار شدم، تصور نميكردم اين ملاقات اين همه وقت از من بگيرد و آن همه مرا به زحمت بيندازد. من و شوهر خواهرم (اكرم)، به مدت چهار روز در يك آپارتمان در داخل قصر رياست جمهوري اسكان دادند. در اين مدت منتظر ديدار با صدام بوديم. اين آپارتمان بسيار وسيع و مجلل بود. افراد خدمتكار براي ما هرگونه غذا و پوشاكي كه ميخواستيم، فراهم ميكردند. در روز پنجم، يك دستگاه اتومبيل ويژه براي بردن ما نزد صدام در جلوي آپارتمان حاضر شد. ساعت دقيقن 11 صبح بود. همه سوار اتومبيل مرسدس بنز شديم و اتومبيل از مقابل مكاني كه من در آن ساكن بودم، به سمت محل اقامت صدام و دقيقن به محل ويژهء مهمانان به راه افتاد. اتومبيل با سرعت بسيار بالا حركت كرد و در مقابل ساختمان قصر ويژهء صدام توقف كرد. افسران محافظ ما را به درون اتاقي راهنمايي كردند و ما را تنها گذاشتند. مدتي بعد، افسري مافق از بقيه، با چهرهاي دراز و پهن و ترسناك نزد ما آمد. نگاهش از هر جهت انسان را دچار ترس و وحشت ميكرد. رو به من كرد و گفت: «شما بايد ميخائيل رمضان، شبيه جناب رئيس جمهور باشيد؟»
گفتم: «بله، من همانم»
گفت: «جناب رئيس ميخواهند با شما ملاقات كنند؛ اما در صورتي ميتوانيد ايشان را زيارت كنيد كه شما هم همان مراحلي كه بقيه براي ديدار با وي طي ميكنند، پشت سربگذاريد:
1- بازرسي از سر گرفته تا نوك انگشتان پا.
2- بيرون آوردن تمام لباسها و پوشيدن لباسهاي ديگري به جاي آن.
3- شستن تمام بدن با آب و دتول. (مايع ضدعفوني كننده)
اين اقدامات براي من و شوهر خواهرم انجام شد. سپس مرحلهء دوم كه همان معاينات پزشكي بود، آغاز شد. پزشكي احضار شد و شروع به معاينهء ما كرد تا نسبت به نبود هرگونه سم يا ميكروبي كه ممكن است حامل آن باشيم و صدام در طي ديدار با ما به آن مبتلا شود، مطمئن شود.
پس از طي اين مراحل، همان افسر ترسناك ما را به سمت اتاق صدام هدايت كرد و خود در را گشود. ما پشت سر او وارد دفتر صدام شديم. حالا من رو در روي صدام بودم و تنها چند قدم با هم فاصله داشتيم. صدام هنگامي كه نگاهش به من افتاد، به شدت تعجب كرد. من اين حالت را در او به وضوح ملاحظه كردم. در حالي كه نميتوانست باور كند انساني تا اين اندازه شبيه اوست، به من خيره شده بود؛ اما بر خودش مسلط شد و تلاش كرد كه متعجب نشده است. سپس به ما اجازه داد تا بنشينيم. دفتر از نظر شكوه و جلال، شبيه به قصرهاي افسانهاي بود كه در داستانها دربارهء پادشاهان قديم آورده بودند. ديوارهاي دفتر به سبك ديوارهاي پادشاهان قديم فرانسه مزين شده بود؛ به نحوي كه رنگها با هم متناسب بوده و از زيبايي خاصي برخوردار بودند. بعضي از نقاط اين ديوارها، آن طور كه بعدن متوجه شدم، با طلا پوشيده شده بودند. همهء اسباب و وسائل اين دفتر از خارج وارده شده و بر اساس مدلهاي خارجي بودند.
صدام گفت: «راحت باشيد، بنشينيد، بنشينيد.»
هنگامي كه از طرف صدام براي ديدار با او احضار شدم، تصور نميكردم اين ملاقات اين همه وقت از من بگيرد و آن همه مرا به زحمت بيندازد. من و شوهر خواهرم (اكرم)، به مدت چهار روز در يك آپارتمان در داخل قصر رياست جمهوري اسكان دادند. در اين مدت منتظر ديدار با صدام بوديم. اين آپارتمان بسيار وسيع و مجلل بود. افراد خدمتكار براي ما هرگونه غذا و پوشاكي كه ميخواستيم، فراهم ميكردند. در روز پنجم، يك دستگاه اتومبيل ويژه براي بردن ما نزد صدام در جلوي آپارتمان حاضر شد. ساعت دقيقن 11 صبح بود. همه سوار اتومبيل مرسدس بنز شديم و اتومبيل از مقابل مكاني كه من در آن ساكن بودم، به سمت محل اقامت صدام و دقيقن به محل ويژهء مهمانان به راه افتاد. اتومبيل با سرعت بسيار بالا حركت كرد و در مقابل ساختمان قصر ويژهء صدام توقف كرد. افسران محافظ ما را به درون اتاقي راهنمايي كردند و ما را تنها گذاشتند. مدتي بعد، افسري مافق از بقيه، با چهرهاي دراز و پهن و ترسناك نزد ما آمد. نگاهش از هر جهت انسان را دچار ترس و وحشت ميكرد. رو به من كرد و گفت: «شما بايد ميخائيل رمضان، شبيه جناب رئيس جمهور باشيد؟»
گفتم: «بله، من همانم»
گفت: «جناب رئيس ميخواهند با شما ملاقات كنند؛ اما در صورتي ميتوانيد ايشان را زيارت كنيد كه شما هم همان مراحلي كه بقيه براي ديدار با وي طي ميكنند، پشت سربگذاريد:
1- بازرسي از سر گرفته تا نوك انگشتان پا.
2- بيرون آوردن تمام لباسها و پوشيدن لباسهاي ديگري به جاي آن.
3- شستن تمام بدن با آب و دتول. (مايع ضدعفوني كننده)
اين اقدامات براي من و شوهر خواهرم انجام شد. سپس مرحلهء دوم كه همان معاينات پزشكي بود، آغاز شد. پزشكي احضار شد و شروع به معاينهء ما كرد تا نسبت به نبود هرگونه سم يا ميكروبي كه ممكن است حامل آن باشيم و صدام در طي ديدار با ما به آن مبتلا شود، مطمئن شود.
پس از طي اين مراحل، همان افسر ترسناك ما را به سمت اتاق صدام هدايت كرد و خود در را گشود. ما پشت سر او وارد دفتر صدام شديم. حالا من رو در روي صدام بودم و تنها چند قدم با هم فاصله داشتيم. صدام هنگامي كه نگاهش به من افتاد، به شدت تعجب كرد. من اين حالت را در او به وضوح ملاحظه كردم. در حالي كه نميتوانست باور كند انساني تا اين اندازه شبيه اوست، به من خيره شده بود؛ اما بر خودش مسلط شد و تلاش كرد كه متعجب نشده است. سپس به ما اجازه داد تا بنشينيم. دفتر از نظر شكوه و جلال، شبيه به قصرهاي افسانهاي بود كه در داستانها دربارهء پادشاهان قديم آورده بودند. ديوارهاي دفتر به سبك ديوارهاي پادشاهان قديم فرانسه مزين شده بود؛ به نحوي كه رنگها با هم متناسب بوده و از زيبايي خاصي برخوردار بودند. بعضي از نقاط اين ديوارها، آن طور كه بعدن متوجه شدم، با طلا پوشيده شده بودند. همهء اسباب و وسائل اين دفتر از خارج وارده شده و بر اساس مدلهاي خارجي بودند.
صدام گفت: «راحت باشيد، بنشينيد، بنشينيد.»
با همهء اينها، آن روز دچار ترس و وحشتي شدم كه در طول عمرم تجربهاش نكرده بودم. صدام براي كسي كه بار اول او را ميبيند، خيلي ترسناك نيست؛ اما سابقهء اوست كه باعث رعب و وحشتي ميشود كه بر آن دفتري كه ما در آن قرار داشتيم، سايه افكنده بود. ميترسيدم سخني به زبان آورم كه حاكي از حماقت من باشد. من ميترسيدم؛ اما اكرم كاملن در جاي خودش منجمد شده بود.
صدام سر سخن را باز كرد و با لبخند مكارانهاي از من پرسيد: «ميخائيل، مادرت اهل كجاست؟»
جواب دادم: «جناب رئيس جمهور، مادرم در كاظمين متولد گشته و در همان جا هم بزرگ شده است.»
صدام با مكر و حيله پاسخ داد: «امكان دارد پدرم از كاظمين ديدار كرده و با مادر تو ملاقاتي داشته باشد! اين مسئله شباهت زياد ما را تفسير ميكند.» (او اين عبارت را با كلمات بسيار زشتي بيان كرد كه من در اينجا نميتوان آنها را بنويسيم.)
با لبخند و مودبانه گفتم: «بله، ممكن است همين طور باشد، جناب رئيس!»
افراد حاضر در دفتر، از جمله اكرم، با صدام كه از ته دل ميخنديد، همصدا شدند. در آن هنگام من نتوانستم تنفر خودم را بروز دهم.
برعكس صدام، عدي انساني احمق و به علاوه بسيار مغرور است. تصور كنيد حماقت با غرور همراه شود؛ عدي چنين انساني بود. عدي از نظر جسماني، بلندقامت و لاغر است و بيشتر ويژگيهاي مادرش را دارد. بينياش خيلي باريكتر از صدام است، اما چشمان عميق و نافذ او شبيه چشمان پدرش است. از همان لحظهء اول تنفر بسيار شديد از عدي در دلم ايجاد شد. و اين تنفر با گذشت زمان، بسيار بيشتر گرديد.
خدمتكاري همراه با پاكت بزرگي از سيگار برگ هاوانا به صدام نزديك شد. صدام سيگاري برداشت، سپس من و اكرم نيز سيگاري برداشتيم. صدام گفت: «اطلاع داري كه كارهاي معمولي روزانهء ما خيلي زياد است و من ميدانم ملت عراق، عاشق رئيس جمهورشان هستند! اما مسئوليتهايم به حدي زياد است كه وقت كافي براي اينكه در ميان ملتم باشم، ندارم. به همين خاطر، شما ميتوانيد به رئيس جمهورتان كمك كنيد. شما با حضور در مراسم و مناسبتهاي مشخص، به من و بالطبع ملت عراق، خدمت بزرگي خواهيد كرد.»
در حالي كه نگراني شديدم را پنهان ميكردم، جواب دادم: «بله، همين طور است كه حضرت عالي ميفرمائيد؛ اما من دقيقن چه خدمتي ميتوانم انجام دهم؟»
صدام با تعجب گفت: «تو خياي كارها ميتواني انجام بدهي. ميتواني از بيمارستانها ديدار كني، به محلههاي محروم بغداد بروي و به بچههاي در مدارس سركشي كني. اين امر، بسياري از مردم را خوشحال خواهد كرد. ميخائيل، اگر بتواني چنين كارهايي بكني، از تو تقدير خواهد شد.»
ظاهر قضيه، يك تقاضا بود. اما من خيلي بايد احمق ميبودم تا درك نكنم هيچ راهي جز موافقت ندارم. بنابراين گفتم: «اگر حضرت عالي تمايل به اين امر داريد، من حاضر به انجام آن خواهم بود.»
صدام با خوشحالي گفت: «شك نداشتم كه تو قبول خواهي كرد. عليرغم گفتهء عدي، امكان ندارد كسي قيافهاش كاملن شبيه من باشد، اما باطنش با من تفاوت داشته باشد.»
صدام قبل از آنكه به حرفهايش ادامه دهد، بار ديگر سيگار خواست. او به اين كار عادت كرده بود. روزانه حدود صد نخ سيگار برگ هاوانا ميكشيد و بسيار اندك اتفاق ميافتاد كه يكي از آنها را چند دقيقه در دست داشته باشد و تا آخر بكشد. صدام وقتي صحبت ميكرد، به هيچ يك از خصوصيات خودش اشارهاي نميكرد. او از اين كار امتناع ميكرد؛ اما اين بار از دوران جوانياش با افتخار سخن ميگفت. دوران كودكي صدام در پردهاي از ابهام است. صدام ادعا ميكرد در 28 آوريل 1937 در روستاي «الجويش» نزديك تكريت به دنيا آمده است. اين شهر تقريبن 600 سال قبل، از جانب عدهاي مهاجم غارت شد و در آنجا از جمجمههاي كشتهها، مجسمهها ساختند.
صدام ادعا ميكرد كه پدرش حسين المجيد، هنگام تولد او از دنيا رفته است. اما در واقع اين ادعا، پوششي براي مولود نامشروعي است كه كسي از هويت پدر او اطلاع دقيقي ندارد. دربارهء تولد او، حرف و حديثهاي زيادي است كه برخي از آنها حقيقت دارد و خلاصهء آنها اينكه صدام فرزندي نامشروع است؛ اما اصل حكايت اين است:
اهالي روستايي كه صدام در آن به دنيا آمد، دچار فقر شديدي بودند. از اين رو مجبور بودند توليدات خود مانند لبنيات را براي فروش به شهر نزديك روستايشان ببرند. مادر صدام (صبحة) نيز براي فروش محصولات خود و خريد نيازمنديهاي خانواده به اين شهر رفت و آمد ميكرد. طبق معمول، در يكي از روزها به شهر آمد و يكي از تجار يهودي ساكن در آن شهر، او را ديد و شيفتهء جمال او شد. آن طور كه ميگويند اين زن بسيار زيبا بوده است. صبحة در قبال دريافت مبلغ قابل توجهي، هر شب خودش را در اختيار آن فرد ميگذارد و مدت سه ماه هر شب، نزد آن تاجر به سر ميبرد و سرانجام از وي حامله ميشود.
صبحة چندين بار ميخواهد سقط جنين كند، اما موفق نميشود؛ به همين دليل نام اين جنين را صدام ميگذارد. هنگامي كار به افتضاح ميكشد و موضوع آشكار ميشود، پدر صبحه، به فكر چاره ميافتد و او را به عقد ازدواج يك مرد عقبماندهء ذهني به نام حسين درميآورد و بعد از مدتي، اين مرد را ميكشد تا سخني نگويد و خانواده رسوا نشود.
من معتقدم كه اين قصه واقعيت دارد؛ زيرا ساجده (همسر صدام) هنگامي كه صدام با يك خانم چشم پزشك زيبا به نام «سميره» ازدواج كرد، اشارهء گذرايي به اين موضوع كرد. اين ازدواج موجب اختلاف خانوادگي بزرگي شد؛ به نحوي كه ميان عدنان خيرالله و خيرالله طلفاح و ساجده از يك سو و صدام از ناحيهء ديگر، مشاجراتي رخ داد. بنابراين صدامم همانطور كه همه ميگويند، بيپدر است و به همين خاطر، مخالفان عراقي، او را صدام تكريتي مينامند. نبردن نام پدر و خانوادهء او و منسوب كردن وي به مادره بيوهاش صبحه طلفاح كه بعدن با ابراهيم حسن تكريتي ازدواج كرد، براي او اهانت مستقيمي به حساب ميآمد.
صدام از ابراهيم حسن تكريتي متنفر بود. وي به صدام مرتب توهين ميكرد. ابراهيم، انسان پست و حقيري بود. القاب تحقيرآميز زيادي داشت كه محترمانهترين آنها ابراهيم كذاب (ابراهيم دروغگو) بود و تا سالخوردگي به همين لقب شهرت داشت.
صدام با مكر و حيله پاسخ داد: «امكان دارد پدرم از كاظمين ديدار كرده و با مادر تو ملاقاتي داشته باشد! اين مسئله شباهت زياد ما را تفسير ميكند.» (او اين عبارت را با كلمات بسيار زشتي بيان كرد كه من در اينجا نميتوان آنها را بنويسيم.)
با لبخند و مودبانه گفتم: «بله، ممكن است همين طور باشد، جناب رئيس!»
افراد حاضر در دفتر، از جمله اكرم، با صدام كه از ته دل ميخنديد، همصدا شدند. در آن هنگام من نتوانستم تنفر خودم را بروز دهم.
برعكس صدام، عدي انساني احمق و به علاوه بسيار مغرور است. تصور كنيد حماقت با غرور همراه شود؛ عدي چنين انساني بود. عدي از نظر جسماني، بلندقامت و لاغر است و بيشتر ويژگيهاي مادرش را دارد. بينياش خيلي باريكتر از صدام است، اما چشمان عميق و نافذ او شبيه چشمان پدرش است. از همان لحظهء اول تنفر بسيار شديد از عدي در دلم ايجاد شد. و اين تنفر با گذشت زمان، بسيار بيشتر گرديد.
خدمتكاري همراه با پاكت بزرگي از سيگار برگ هاوانا به صدام نزديك شد. صدام سيگاري برداشت، سپس من و اكرم نيز سيگاري برداشتيم. صدام گفت: «اطلاع داري كه كارهاي معمولي روزانهء ما خيلي زياد است و من ميدانم ملت عراق، عاشق رئيس جمهورشان هستند! اما مسئوليتهايم به حدي زياد است كه وقت كافي براي اينكه در ميان ملتم باشم، ندارم. به همين خاطر، شما ميتوانيد به رئيس جمهورتان كمك كنيد. شما با حضور در مراسم و مناسبتهاي مشخص، به من و بالطبع ملت عراق، خدمت بزرگي خواهيد كرد.»
در حالي كه نگراني شديدم را پنهان ميكردم، جواب دادم: «بله، همين طور است كه حضرت عالي ميفرمائيد؛ اما من دقيقن چه خدمتي ميتوانم انجام دهم؟»
صدام با تعجب گفت: «تو خياي كارها ميتواني انجام بدهي. ميتواني از بيمارستانها ديدار كني، به محلههاي محروم بغداد بروي و به بچههاي در مدارس سركشي كني. اين امر، بسياري از مردم را خوشحال خواهد كرد. ميخائيل، اگر بتواني چنين كارهايي بكني، از تو تقدير خواهد شد.»
ظاهر قضيه، يك تقاضا بود. اما من خيلي بايد احمق ميبودم تا درك نكنم هيچ راهي جز موافقت ندارم. بنابراين گفتم: «اگر حضرت عالي تمايل به اين امر داريد، من حاضر به انجام آن خواهم بود.»
صدام با خوشحالي گفت: «شك نداشتم كه تو قبول خواهي كرد. عليرغم گفتهء عدي، امكان ندارد كسي قيافهاش كاملن شبيه من باشد، اما باطنش با من تفاوت داشته باشد.»
صدام قبل از آنكه به حرفهايش ادامه دهد، بار ديگر سيگار خواست. او به اين كار عادت كرده بود. روزانه حدود صد نخ سيگار برگ هاوانا ميكشيد و بسيار اندك اتفاق ميافتاد كه يكي از آنها را چند دقيقه در دست داشته باشد و تا آخر بكشد. صدام وقتي صحبت ميكرد، به هيچ يك از خصوصيات خودش اشارهاي نميكرد. او از اين كار امتناع ميكرد؛ اما اين بار از دوران جوانياش با افتخار سخن ميگفت. دوران كودكي صدام در پردهاي از ابهام است. صدام ادعا ميكرد در 28 آوريل 1937 در روستاي «الجويش» نزديك تكريت به دنيا آمده است. اين شهر تقريبن 600 سال قبل، از جانب عدهاي مهاجم غارت شد و در آنجا از جمجمههاي كشتهها، مجسمهها ساختند.
صدام ادعا ميكرد كه پدرش حسين المجيد، هنگام تولد او از دنيا رفته است. اما در واقع اين ادعا، پوششي براي مولود نامشروعي است كه كسي از هويت پدر او اطلاع دقيقي ندارد. دربارهء تولد او، حرف و حديثهاي زيادي است كه برخي از آنها حقيقت دارد و خلاصهء آنها اينكه صدام فرزندي نامشروع است؛ اما اصل حكايت اين است:
اهالي روستايي كه صدام در آن به دنيا آمد، دچار فقر شديدي بودند. از اين رو مجبور بودند توليدات خود مانند لبنيات را براي فروش به شهر نزديك روستايشان ببرند. مادر صدام (صبحة) نيز براي فروش محصولات خود و خريد نيازمنديهاي خانواده به اين شهر رفت و آمد ميكرد. طبق معمول، در يكي از روزها به شهر آمد و يكي از تجار يهودي ساكن در آن شهر، او را ديد و شيفتهء جمال او شد. آن طور كه ميگويند اين زن بسيار زيبا بوده است. صبحة در قبال دريافت مبلغ قابل توجهي، هر شب خودش را در اختيار آن فرد ميگذارد و مدت سه ماه هر شب، نزد آن تاجر به سر ميبرد و سرانجام از وي حامله ميشود.
صبحة چندين بار ميخواهد سقط جنين كند، اما موفق نميشود؛ به همين دليل نام اين جنين را صدام ميگذارد. هنگامي كار به افتضاح ميكشد و موضوع آشكار ميشود، پدر صبحه، به فكر چاره ميافتد و او را به عقد ازدواج يك مرد عقبماندهء ذهني به نام حسين درميآورد و بعد از مدتي، اين مرد را ميكشد تا سخني نگويد و خانواده رسوا نشود.
من معتقدم كه اين قصه واقعيت دارد؛ زيرا ساجده (همسر صدام) هنگامي كه صدام با يك خانم چشم پزشك زيبا به نام «سميره» ازدواج كرد، اشارهء گذرايي به اين موضوع كرد. اين ازدواج موجب اختلاف خانوادگي بزرگي شد؛ به نحوي كه ميان عدنان خيرالله و خيرالله طلفاح و ساجده از يك سو و صدام از ناحيهء ديگر، مشاجراتي رخ داد. بنابراين صدامم همانطور كه همه ميگويند، بيپدر است و به همين خاطر، مخالفان عراقي، او را صدام تكريتي مينامند. نبردن نام پدر و خانوادهء او و منسوب كردن وي به مادره بيوهاش صبحه طلفاح كه بعدن با ابراهيم حسن تكريتي ازدواج كرد، براي او اهانت مستقيمي به حساب ميآمد.
صدام از ابراهيم حسن تكريتي متنفر بود. وي به صدام مرتب توهين ميكرد. ابراهيم، انسان پست و حقيري بود. القاب تحقيرآميز زيادي داشت كه محترمانهترين آنها ابراهيم كذاب (ابراهيم دروغگو) بود و تا سالخوردگي به همين لقب شهرت داشت.
تاريخ تولد صدام نيز ساختگي است؛ زير تا سال 1975، تاريخ ولادت كودكان در عراق ثبت نميشد. تاريخ تولد متولدين ژانويه تا جولاي، در ماه جولاي تحت عنوان متولد نيمهء اول سال و تاريخ تولد كساني كه از جولاي تا ژانويه به دنيا ميآمدند، تحت عنوان متولد نيمهء دوم به ثبت ميرسيد. در واقع صدام در نيمهء دوم سال 1939 به دنيا آمد و پس از ازدواج اولش تصميم گرفت دو سال به سن خود اضافه كند تا با همسرش ساجده خيرالله، همسن و سال شود؛ زيرا در عراق اين يك امر نامتعارف است كه مردي با زني بزرگتر از خود ازدواج كند. به همين خاطر و به خواستهء خودش، تاريخ تولدش دو سال قبل از آن و در ماه آوريل ثبت گرديد.
صدام به من دستور داد تا از آموزش و پرورش مرخصي درازمدت بگيرم؛ اما ديگر هيچگاه به كلاس درس بازنگشتم. همچنين دستور داد كه يك دستگاه آپارتمان مجلل دولتي در بغداد در اختيارم بگذارند. پس از آن، او به اين ملاقات پايان داد و آن مكان را ترك كرد.
آپارتمان را تحويل گرفتم و سپس به سرعت با آمنه كه دوستش داشتم، ازدواج كردم. خانوادهء من عبارت شد از من، مادرم و همسرم آمنه. پس از چند روز مرخصي، ميبايست به قصر رياست جمهوري ميرفتم تا در آنجا هر روز رفتارهاي صدام را بادقت تمرين كنم.
صدام كيست؟
همانطور كه دانستيم، صدام فرزندي نامشروع بود. بنابر عرف مرسوم در قبايل عرب، بايد دختر خطاكار كشته ميشد تا ننگ و عار از دامن خانواده و قبيله پاك شود، اما مادر صدام را به ازدواج يك عقبماندهء ذهني درآوردند تا فرزندي كه در راه است، مشروعيت ظاهري پيدا كند. سپس مادر صدام (صبحة طلفاح) با شوهر دوم خود كه همان ابراهيم حسن تكريتي باشد، ازدواج ميكند. ابراهيم حسن در بين مردم العوجه (روستاي محل تولد صدام) و تكريت به خباثت معروفيت داشت. از آنجايي كه ابراهيم حسن از صدام تنفر داشت، وي به منزل دائياش خيرالله طلفاح فرستاده ميشود. خيرالله طلفاح در شورش سال 1941 عليه سلطنت خاندان هاشميان، فيصل دوم، شركت ميكند و در پي شكست اين قيام به زندان ميآفتد. بعد از مدتي از زندان آزاد ميشود و به سرقت در كوچه و بازار و تجارت غيرقانوني (قاچاق) و تجاوز به ناموس شهروندان مبادرت ميورزد.
صدام در چنين محيط كثيفي بزرگ شد. بيپدر و نامشروع به دنيا آمد و مطرود بود. تنها مونس و همدم صدام 10 ساله، ميلهاي آهني بود كه آن را هيچگاه از خود جدا نميكرد زيرا هنگام دعوا در مدرسه و خيابان به دردش ميخورد. هنگام بازگشت از مدرسه نيز صدام با آن به سگها و گربهها حمله ميكرد. صدام جز اين چماق آهني، به كسي اعتماد نداشت، و به همين دليل خشونت ذاتياش، نه دوستي داشت نه رفيقي.
در سال 1955، خانوادة دائي صدام به همراه او به بغداد نقل مكان ميكنند و در محلهاي ساكن ميشوند كه گروهها و دستههاي مختلف بر همهء راهها و مقدرات اين محله تسلط داشتند و هميشه در ميان آنها نزاع و درگيري بود و در اكثر اوقات، اين درگيري منجر به خونريزي ميشد و كشتن در ميان آنها عادت مرسومي بود.
اولين جنايتي كه صدام مرتكب شد، اين بود كه به تحريك و درخواست دائياش خيرالله طلفاح كه او را بزرگ كرده بود، اقدام به قتل دائي ديگرش به نام سعدي نمود. ميان خيرالله با برادر بزرگش سعدي در مورد اموالي كه باهم سرقت كرده بودند، اختلاف ايجاد شده بود. اين قضيه در زماني رخ داد كه صدام تقريبن 20 ساله بود.
صدام براي ادامهء تحصيل به دبيرستان الكرخ رفت، اما تحصيلات خود را نتوانست به پايان برساند و پس از شكست در تحصيل، به حزب بعث پيوست. اين حزب، پناهگاه افراد سرخورده، مجرم و جنايتكاري بود كه مطرود جامعهء عراق بودند. در سال 1957، هنگام كه حزب بعث درصدد برآمد مرحوم عبدالكريم قاسم (رئيس جمهور مردمي و محبوب عراق) را ترور كند، در اين عمليات، به صدام، ماموريت دست دومي داده شده بود كه عبارت از مراقبت از راهي منتهي به محلي كه ميبايست عمليات ترور در آن انجام گيرد. در آن دوران، صدام عضو ساده و رده پائيني در حزب بعث بود. در جريان اين ترور، گلولهاي به پاي صدام اصابت كرد. صدام از محل حادثه فرار كرد و مخفيانه به سوريه رفت. او مدت شش ماه در سوريه اقامت داشت. در اين مدت، ملازم و همنشين بنيانگزار حزب بعث - ميشل عفلق - كمونيست بود؛ و از آن زمان بود كه ميشل عفقل، رهبر سياسي و معنوي صدام گرديد.
صدام در سال 1962 به مصر رفت و بعد از آنكه به دروغ براي او گواهي پايان تحصيلات دورهء متوسطه صادر شد، به دانشكدهء حقوق مصر راه يافت؛ اما به علت بيسوادي، تا زماني كه به عراق بازگشت، نتوانست تحصيلات خود را در اين دانشكده به اتمام برساند. در آن دوران، صدام مسئول حزب بعث در قاهره بود. با وجود نقش فرعي و اندكي كه در عمليات ترور ناموفق عبدالكريم قاسم ايفا كرد، اين نقش، مسير پيشرفت او را در حزب همواره و آيندهء سياسياش را بيمه كرد.
سال 1963، حزب بعث به رهبري احمد حسن البكر تكريتي موفق شد حكومت مردمي عبدالكريم قاسم را سرنگون كند؛ در نتيجه، صدام با سرعت از مصر به عراق بازگشت. در عراق با دختر دائياش ساجده خيرالله طلفاح ازدواج كرد.
در سال 1955، خانوادة دائي صدام به همراه او به بغداد نقل مكان ميكنند و در محلهاي ساكن ميشوند كه گروهها و دستههاي مختلف بر همهء راهها و مقدرات اين محله تسلط داشتند و هميشه در ميان آنها نزاع و درگيري بود و در اكثر اوقات، اين درگيري منجر به خونريزي ميشد و كشتن در ميان آنها عادت مرسومي بود.
اولين جنايتي كه صدام مرتكب شد، اين بود كه به تحريك و درخواست دائياش خيرالله طلفاح كه او را بزرگ كرده بود، اقدام به قتل دائي ديگرش به نام سعدي نمود. ميان خيرالله با برادر بزرگش سعدي در مورد اموالي كه باهم سرقت كرده بودند، اختلاف ايجاد شده بود. اين قضيه در زماني رخ داد كه صدام تقريبن 20 ساله بود.
صدام براي ادامهء تحصيل به دبيرستان الكرخ رفت، اما تحصيلات خود را نتوانست به پايان برساند و پس از شكست در تحصيل، به حزب بعث پيوست. اين حزب، پناهگاه افراد سرخورده، مجرم و جنايتكاري بود كه مطرود جامعهء عراق بودند. در سال 1957، هنگام كه حزب بعث درصدد برآمد مرحوم عبدالكريم قاسم (رئيس جمهور مردمي و محبوب عراق) را ترور كند، در اين عمليات، به صدام، ماموريت دست دومي داده شده بود كه عبارت از مراقبت از راهي منتهي به محلي كه ميبايست عمليات ترور در آن انجام گيرد. در آن دوران، صدام عضو ساده و رده پائيني در حزب بعث بود. در جريان اين ترور، گلولهاي به پاي صدام اصابت كرد. صدام از محل حادثه فرار كرد و مخفيانه به سوريه رفت. او مدت شش ماه در سوريه اقامت داشت. در اين مدت، ملازم و همنشين بنيانگزار حزب بعث - ميشل عفلق - كمونيست بود؛ و از آن زمان بود كه ميشل عفقل، رهبر سياسي و معنوي صدام گرديد.
صدام در سال 1962 به مصر رفت و بعد از آنكه به دروغ براي او گواهي پايان تحصيلات دورهء متوسطه صادر شد، به دانشكدهء حقوق مصر راه يافت؛ اما به علت بيسوادي، تا زماني كه به عراق بازگشت، نتوانست تحصيلات خود را در اين دانشكده به اتمام برساند. در آن دوران، صدام مسئول حزب بعث در قاهره بود. با وجود نقش فرعي و اندكي كه در عمليات ترور ناموفق عبدالكريم قاسم ايفا كرد، اين نقش، مسير پيشرفت او را در حزب همواره و آيندهء سياسياش را بيمه كرد.
سال 1963، حزب بعث به رهبري احمد حسن البكر تكريتي موفق شد حكومت مردمي عبدالكريم قاسم را سرنگون كند؛ در نتيجه، صدام با سرعت از مصر به عراق بازگشت. در عراق با دختر دائياش ساجده خيرالله طلفاح ازدواج كرد.
در اين مقطع، صدام بدترين جنايتها را در حق مردم عراق مرتكب شد. او در جنايتهايي مانند: قتل، غارت اموال مردم و تجاوز به زنان توسط گروهي كه «پاسداران ملي» ناميده ميشدند، شركت نمود. اما اين مرحله مدت زيادي ادامه نيافت و حاكم جديدي به نام عبدالسلام عارف روي كار آمد و احمد حسن البكر و حزب بعث را كنار زد. عبدالسلام عارف از بعثيها انتقام سختي گرفت و زندانهاي عراق را از اعضاي اين حزب توطئهگر و خائن پر نمود. اين بار صدام به اتهام اقدام عليه رهبر جديد كشور، دستگير شد؛ اما توانست از زندان بگريزد و تا سال 1968، زماني كه بار ديگر بعثيها قدرت را در دست گرفتند، مخفي ماند.
در آن هنگام، عبدالرحمان عارف، رئيس جمهور عراق بود. او پس از كشته شدن برادرش عبدالسلام عارف، در جريان يك سانحهء هوايي در سال 1966، به رياست جمهوري عراق رسيده بود. عبدالرحمان عارف، مرد ضعيفي بود و درايت و تجربهء لازم را براي حكومت بر يك كشور خاورميانهاي مانند عراق نداشت. علاوه بر اين، هميشه مست بود. اين مسائل، راه را براي به دست گرفتن قدرت توسط بعثيها هموار كرد.
در آن هنگام، عبدالرحمان عارف، رئيس جمهور عراق بود. او پس از كشته شدن برادرش عبدالسلام عارف، در جريان يك سانحهء هوايي در سال 1966، به رياست جمهوري عراق رسيده بود. عبدالرحمان عارف، مرد ضعيفي بود و درايت و تجربهء لازم را براي حكومت بر يك كشور خاورميانهاي مانند عراق نداشت. علاوه بر اين، هميشه مست بود. اين مسائل، راه را براي به دست گرفتن قدرت توسط بعثيها هموار كرد.
عدالکریم قاسم
صدام با بازگشت بعثيها به قدرت، تحت عنوان معاون شوراي فرماندهي انقلاب، به صحنهء سياست بازگشت. اولين ماموريت او، رياست كميتهاي به نام كميتهء تحقيق بود. اين كميته در زندان مخوف و معروف «قصرالنهاية» مستقر گرديد و صدام پس از گذشت تنها چند هفته از رسيدن به قدرت، فجيعترين جنايتها از جمله شكنجه و كشتن افراد بسياري را مرتكب شد. هزاران تن از كساني كه به آنها اتهام دشمني با حزب زده شده بود، در محوطهء زندان يا داخل سلول به طرز فجيعي كشته شدند؛ هزاران نفر ديگر در ميادين بغداد و ميادين ديگر شهرها به اتهام جاسوسي براي اسرائيل، آمريكا و ايران به دار آويخته شدند. تعداد زيادي نيز در حوضچههاي اسيد انداخته شدند و عدهء ديگري نيز زنده زنده سوزانده شدند.
قتل احمد حسن البكر
صدام، همهء رقباي خود در قدرت، حتا شخص اوّل حكومت، احمد حسن البكر را از سر راه برداشت. ابتدا توطئهء بركناري او از قدرت را طراحي كرد و دو سال بعد، طرح ترور او را به اجرا درآورد. طبق بيانيههاي رسمي، احمد حسن البكر در 16 ماه مه 1979 دچار سكتهء قلبي شد؛ اما حقيقت اين است كه او در اثر مسموميت از دنيا رفت.
پس از آن، فرزند نامشروع العوجه، مرد اوّل حكومت شد و بدون هيچ مخالفتي، نزديكان و عشيرهء او، مناصب مهم و اصلي را تصرف كردند و تمام زبانها لال گرديد. صدام با عراق و مردم آن، هر طور كه ميخواست رفتار ميكرد و هيچكس نميتوانست عليه او سخني بگويد. صدام معتقد بود مردم عراق بنده و بردهء او هستند. وي ميگفت اين سرزمين ملك اوست. به سرعت زندانهاي عراق، پر از زنان و مردان عراقي شد. اطرافيان پست او، آبروي مردم را بر باد دادند، اما هيچكس ياراي اعتراض نداشت.
ديدار بدل صدام از زندان
روزي صدام به من مأموريت داد تا از يكي از زندانها ديدار كنم؛ نه به خاطر تفقد از زندانيان؛ بلكه براي ارعاب فعالان در زندان تا دريابند كه صدام بنا به تعبير خودش، هميشه بالاي سر آنها حاضر است. هنگام ورود به زندان، مدير زندان به استقبال آمد. پس از طرح چند سؤال دربارهء وضعيت زندان و پاسخ مدير به سوالهاي من، او بدون هيچ مقدمهاي خطاب به من گفت: «جناب رئيس، امروز زن بسيار زيبايي را به زندان آوردهاند . . . به نظرم مورد پسند حضرت عالي باشد.» او اين عبارت را بدون هيچگونه شك و شبههاي به زبان آورد؛ چون ميدانست صدام نه فقط به خاطر اغراض جنسي، بلكه براي تنبيه برخي از زنان زنداني، متعرض آنها ميشود. به او گفتم: «كجاست و چرا تا حال در اين باره حرفي نزدي؟» و به همان شيوهء صدام به او ناسزا گفتم. رئيس زندان با عجله رفت و آن زن را آورد. از اهالي يكي از شهرهاي جنوب عراق و از يك عشيرهء معروف بود. چند سؤال از او كردم و به مدير زندان گفتم: «او را به سلولش بازگردانيد . . . فعلن با او كاري ندارم.»
قتل احمد حسن البكر
صدام، همهء رقباي خود در قدرت، حتا شخص اوّل حكومت، احمد حسن البكر را از سر راه برداشت. ابتدا توطئهء بركناري او از قدرت را طراحي كرد و دو سال بعد، طرح ترور او را به اجرا درآورد. طبق بيانيههاي رسمي، احمد حسن البكر در 16 ماه مه 1979 دچار سكتهء قلبي شد؛ اما حقيقت اين است كه او در اثر مسموميت از دنيا رفت.
پس از آن، فرزند نامشروع العوجه، مرد اوّل حكومت شد و بدون هيچ مخالفتي، نزديكان و عشيرهء او، مناصب مهم و اصلي را تصرف كردند و تمام زبانها لال گرديد. صدام با عراق و مردم آن، هر طور كه ميخواست رفتار ميكرد و هيچكس نميتوانست عليه او سخني بگويد. صدام معتقد بود مردم عراق بنده و بردهء او هستند. وي ميگفت اين سرزمين ملك اوست. به سرعت زندانهاي عراق، پر از زنان و مردان عراقي شد. اطرافيان پست او، آبروي مردم را بر باد دادند، اما هيچكس ياراي اعتراض نداشت.
ديدار بدل صدام از زندان
روزي صدام به من مأموريت داد تا از يكي از زندانها ديدار كنم؛ نه به خاطر تفقد از زندانيان؛ بلكه براي ارعاب فعالان در زندان تا دريابند كه صدام بنا به تعبير خودش، هميشه بالاي سر آنها حاضر است. هنگام ورود به زندان، مدير زندان به استقبال آمد. پس از طرح چند سؤال دربارهء وضعيت زندان و پاسخ مدير به سوالهاي من، او بدون هيچ مقدمهاي خطاب به من گفت: «جناب رئيس، امروز زن بسيار زيبايي را به زندان آوردهاند . . . به نظرم مورد پسند حضرت عالي باشد.» او اين عبارت را بدون هيچگونه شك و شبههاي به زبان آورد؛ چون ميدانست صدام نه فقط به خاطر اغراض جنسي، بلكه براي تنبيه برخي از زنان زنداني، متعرض آنها ميشود. به او گفتم: «كجاست و چرا تا حال در اين باره حرفي نزدي؟» و به همان شيوهء صدام به او ناسزا گفتم. رئيس زندان با عجله رفت و آن زن را آورد. از اهالي يكي از شهرهاي جنوب عراق و از يك عشيرهء معروف بود. چند سؤال از او كردم و به مدير زندان گفتم: «او را به سلولش بازگردانيد . . . فعلن با او كاري ندارم.»
تصفيهء اطرفيان و دوستان سابق
صدام براي تسلط بر مقدرات عراق و از بين بردن رقباي خود، راه فريب، پستي و رذالت در پيش گرفت. صدام تبهكاران و جانيان معروف را جهت قتل و ارعاب مخالفانش به كار گرفت. از آنها براي تعليم جلادان خود كه جنايتهايشان فوق تصور است، استفاده كرد. يك نمونه از رذالت و فرومايگي صدام، نحوهء رفتار او با رفقايش در عمليات ترور عبدالكريم قاسم بود. عبدالكريم قاسم كه از اين ترور، جان سالم به دربرده بود، همهء عوامل ترور را عفو كرد. در حالي كه صدام، پس از قدرتيابي، به حساب تكتك آنان رسيد و اقدام به تصفيهء آنها كرد. اگر صدام بويي از انسانيت و شرافت برده بود، حداقل با رفقايش با همان تسامح و مدارايي برخورد ميكرد كه شخص مورد سوء قصد در اين عمليات با آنها رفتار كرد.
مرحوم عبدالكريم قاسم در شبي كه بنا بود شركتكنندگان در توطئهء ترور او اعدام شوند، نتوانست به رختخواب برود و از طريق راديو و تلويزيون اعلام كرد كه از حق خود نسبت به آنها گذشته است و آنها را عفو ميكند. بدين ترتيب، آنها از زندان آزاد شدند و عبدالكريم قاسم هم از خانوادهء رانندهاي كه در اين عمليات كشته شده بود، عذرخواهي كرد و با كساني كه به او تعدي كرده بودند، اين گونه رفتار كرد؛ اما صدام، رفقاي خود، يعني همان كساني را كه موقعيت حزبيشان بالاتر از او بود، يكي پس از ديگري از ميان برداشت. افراد نامبردهء زير، از جملهء كساني هستند كه به دستور صدام به طرق مختلف قرباني شدند:
1- فؤاد الركابي: مؤسس حزب بعث در عراق و نمايندهء حزب در اولين دولتي بود كه بعد از 12 جولاي 1968 تشكيل شد. الركابي در حالي كه 28 سال داشت، و مهندس عمران و از اهالي ناصريه بود، به وزارت عمران منصوب شد. بعدن صدام او را به جاسوسي براي آمريكا متهم كرد و در زنداني واقع در شرق بغداد حبس كرد. سپس يك زنداني ديگر به نام عبداللطيف السامرائي را كه زني را به قتل رسانده بود، مأمور كرد تا الركابي را به قتل برساند و خود از زندان آزاد شود. السامرائي با كاردي كه مسئولان زندان در اختيارش گذاشته بودند، الركابي را مضروب كرد. امكان كمك به الركابي در بيمارستان وجود داشت؛ اما صدام دستور داده بود او را بر روي تخت به حال خود رها سازند تا كشته شود.
2- اياد سعيد ثابت: عضو فرماندهي منطقهاي حزب بعث بود. او دريافته بود كه رسيدن صدام به قدرت، زندگانياش را با خطر روبهرو ميكند. از اين رو عراق را ترك كرد. صدام حكم اعدام او را صادر كرد؛ ولي تلاشهاي دستگاه اطلاعات عراق براي ترور اين شخص، ناكام ماند.
3- سعدون البيرماني: در يك تصادف ساختگي اتومبيل، او و همسرش كشته شدند.
4- سمير عزيز النجم: صدام او را به خود نزديك گردانيد و به عضويت در فرماندهي منطقهاي حزب ارتقاء داد؛ اما در يك سانحهء هوايي عمدي، او را از بين برد.
5- خالد علي صالح: اين شخص تا سال 2003 (سقوط صدام) در تبعيد به سر ميبرد.
6- سليم الزيبق: صدام به او سم تاليوم خورانيد و در اثر مسموميت از دنيا رفت. در آن هنگام گفته شد كه مبتلا به سرطان بوده كه ابدن صحت نداشته است.
7- عبدالكريم الشيخلي: در 8 آوريل 1980 در حالي كه بازنشسته شده بود، با شليك گلوله ترور شد.
صدام براي تسلط بر مقدرات عراق و از بين بردن رقباي خود، راه فريب، پستي و رذالت در پيش گرفت. صدام تبهكاران و جانيان معروف را جهت قتل و ارعاب مخالفانش به كار گرفت. از آنها براي تعليم جلادان خود كه جنايتهايشان فوق تصور است، استفاده كرد. يك نمونه از رذالت و فرومايگي صدام، نحوهء رفتار او با رفقايش در عمليات ترور عبدالكريم قاسم بود. عبدالكريم قاسم كه از اين ترور، جان سالم به دربرده بود، همهء عوامل ترور را عفو كرد. در حالي كه صدام، پس از قدرتيابي، به حساب تكتك آنان رسيد و اقدام به تصفيهء آنها كرد. اگر صدام بويي از انسانيت و شرافت برده بود، حداقل با رفقايش با همان تسامح و مدارايي برخورد ميكرد كه شخص مورد سوء قصد در اين عمليات با آنها رفتار كرد.
مرحوم عبدالكريم قاسم در شبي كه بنا بود شركتكنندگان در توطئهء ترور او اعدام شوند، نتوانست به رختخواب برود و از طريق راديو و تلويزيون اعلام كرد كه از حق خود نسبت به آنها گذشته است و آنها را عفو ميكند. بدين ترتيب، آنها از زندان آزاد شدند و عبدالكريم قاسم هم از خانوادهء رانندهاي كه در اين عمليات كشته شده بود، عذرخواهي كرد و با كساني كه به او تعدي كرده بودند، اين گونه رفتار كرد؛ اما صدام، رفقاي خود، يعني همان كساني را كه موقعيت حزبيشان بالاتر از او بود، يكي پس از ديگري از ميان برداشت. افراد نامبردهء زير، از جملهء كساني هستند كه به دستور صدام به طرق مختلف قرباني شدند:
1- فؤاد الركابي: مؤسس حزب بعث در عراق و نمايندهء حزب در اولين دولتي بود كه بعد از 12 جولاي 1968 تشكيل شد. الركابي در حالي كه 28 سال داشت، و مهندس عمران و از اهالي ناصريه بود، به وزارت عمران منصوب شد. بعدن صدام او را به جاسوسي براي آمريكا متهم كرد و در زنداني واقع در شرق بغداد حبس كرد. سپس يك زنداني ديگر به نام عبداللطيف السامرائي را كه زني را به قتل رسانده بود، مأمور كرد تا الركابي را به قتل برساند و خود از زندان آزاد شود. السامرائي با كاردي كه مسئولان زندان در اختيارش گذاشته بودند، الركابي را مضروب كرد. امكان كمك به الركابي در بيمارستان وجود داشت؛ اما صدام دستور داده بود او را بر روي تخت به حال خود رها سازند تا كشته شود.
2- اياد سعيد ثابت: عضو فرماندهي منطقهاي حزب بعث بود. او دريافته بود كه رسيدن صدام به قدرت، زندگانياش را با خطر روبهرو ميكند. از اين رو عراق را ترك كرد. صدام حكم اعدام او را صادر كرد؛ ولي تلاشهاي دستگاه اطلاعات عراق براي ترور اين شخص، ناكام ماند.
3- سعدون البيرماني: در يك تصادف ساختگي اتومبيل، او و همسرش كشته شدند.
4- سمير عزيز النجم: صدام او را به خود نزديك گردانيد و به عضويت در فرماندهي منطقهاي حزب ارتقاء داد؛ اما در يك سانحهء هوايي عمدي، او را از بين برد.
5- خالد علي صالح: اين شخص تا سال 2003 (سقوط صدام) در تبعيد به سر ميبرد.
6- سليم الزيبق: صدام به او سم تاليوم خورانيد و در اثر مسموميت از دنيا رفت. در آن هنگام گفته شد كه مبتلا به سرطان بوده كه ابدن صحت نداشته است.
7- عبدالكريم الشيخلي: در 8 آوريل 1980 در حالي كه بازنشسته شده بود، با شليك گلوله ترور شد.
اتاق تاريك
در ماههاي اوّل، هر روز تقليد از رفتارها و شخصيت صدام را تمرين ميكردم. اين تمرينها در قصر جمهوري انجام ميگرفت. مربي مخصوص من، محمد الجنابي بود كه خود را به عنوان مشاور ديوان رياست جمهوري به من معرفي كرد. ما با هم تعداد زيادي از فيلمهايي را كه صدام در آنها حضور داشت، تماشا كرديم و نحوهء واكنش و رفتارهاي صدام را با دقت ديده و تمرين كرديم. صدام هرچند وقت يك بار براي ملاحظهء پيشرفتهاي من در تمرين، در دفتري كه در آن تمرينات را ادامه ميدادم، حضور مييافت. اين دفتر بعدن به «اتاق تاريك» معروف شد. چراغهاي اين اتاق در بيشتر اوقات، در حالي كه با مربيام محمد الجنابي نوارهاي ويدئويي تماشا ميكرديم، خاموش بود؛ اما اين موضوع ربطي به اسم اين دفتر نداشت؛ بلكه نام آن به كساني ارتباط پيدا ميكرد كه در خدمت صدام بودند.
به كارمندان قصر، آنهايي كه از حضور من اطلاعي نداشتند، اخطار داده شده كه اين دفتر، (اتاق تاريك) استوديوي ظهور عكس در موارد بسيار حساس است و آنها حق ورود به آن را ندارند. در ابتدا، انجام تمرينها در حضور صدام برايم دشوار بود. ناراحت شدن صدام از موضوعي، يعني مرگ حتمي طرف مورد نظر.
سرانجام به كمك مربيام، محمدالجنابي، توانستم كاملن احساس اطمينان پيدا كنم. محمدالجنابي آگاه بود كه زنده ماندنش بستگي به پيشرفت كار من دارد. ما روزهاي متمادي، نحوهء صدور اوامر، سيگار كشيدن و برداشتن آن از روي لبها به شيوهء صدام را تمرين كردم. هنگامي كه محمدالجنابي احساس كرد من در مقابل صدام، آمادگي انجام كارها را دارم، ترتيب ملاقات من با صدام را فراهم كرد. بسيار نگران بودم كه مبادا كارهايم دقيق نباشد؛ اما صدام از نحوهء انجام كارها ابراز خرسندي كرد.
روزي صدام وارد اتاق تاريك شد و ابراز داشت كه طرح و برنامهاي دارد. با شور و حرارت گفت: «ميخواهم تو را مخفيانه به ايران ببرند؛ به يكي از شهرها يا مناطق بزرگ ايران بروي، مثلن خرمآباد يا اهواز يا جايي ديگري در مقابل يكي از اماكن مقدس آنها توقف خواهي كرد و از تو فيلم تهيه ميكنيم. بعدن نسخهاي از آن را براي دولت ايران به تهران ميفرستيم تا ببينيم عكسالعمل مسئولان ايران چگونه است؟»
پنداشتم اين انديشه، يكي از طرحهاي ديوانهوار صدام است كه غالبن او به اجرا درميآورد. در حالي كه ميخواستم دربارهء نحوهء به اجرا درآوردن اين طرح صحبت كنم. صدام خنديد و گفت: «نترس ميخائيل! اين فقط جهت مزاح بود. قبلن گفته بودم كه اهل مزاحام.» عليرغم سخيف بودن اين لطيفه، من هم خنديدم. صدام علاقمند بود كه وانمود كند اهل مزاح و لطيفه است، اما كمتر كسي به اين قضيه معتقد بود و محال است كه بتوان دريافت صدام با شوخيهايش چه منظوري دارد.
محمدالجنابي درصدد برآمد زبان كردي را هم به من ياد بدهد. يادگيري اين زبان براي شخص عرب زبان بسيار دشوار است، به همين دليل نسبت به يادگيري آن اعتراض داشتم. محمدالجنابي به اعتراض من پاسخ داد و گفت: «لازم است فرصت يادگيري هر زباني غير از زبان مادريات را از دست ندهي.» نميدانستم كه اصرار محمدالجنابي روزگاري باعث نجاتم خواهد شد.
به هيچ وجه آزادي عمل نداشتم. هنگام خروج از قصر و مراجعت به آن، ميبايست در معيت محافظ و با اتومبيل ويژهء ليموزين كه داخل آن قابل رؤيت نبود، رفت و آمد ميكردم و از ريش مصنوعي استفاده ميكردم كه چهره و قيافهام را كاملن تغيير ميداد. وقتي افراد بيگانهاي در قصر حضور مييافتند، حق همراهي با صدام را نداشتم، حتا كارهايم در داخل قصر هم تحت كنترل شديد بود.
عمل جراحي پلاستيك
مربيام محمدالجنابي از همان ابتدا يادآور شد كه عليرغم شباهت زيادي كه با صدام دارم، اما ميزان اين مشابهت، كامل و صد در صد نيست. يكي از تفاوتها، قد بلندتر صدام بود كه اين مشكل را با كفش پاشنه بلند حل ميشد. به درخواست محمدالجنابي به تصوير صدام با دقت نگاه كردم و گفتم: «بيني صدام از بين من بزرگتر است.» الجنابي جواب داد: «بله همينطور است. به نظر من بهتر است اين موضوع را مؤدبانه به عرض ايشان برسانيم. اين طور نيست؟ و ديگر چه؟»
جواب دادم: «در صورت من خال وجود دارد.»
گفت: «بله، اما چهرهء صدام اين طور نيست. ميخائيل بنشين.»
روي مبلي در كنار پنجرهاي كه مشرف به پرچين قصر و رود دجله بود، نشستم. الجنابي گفت: «ظاهرن داري وزن اضافه ميكني؟» جواب دادم: «بله، تقصير مادرم استو از وقتي خواهرم ازدواج كرد و پدرم مرحوم شد، مادرم به جز من، كسي را ندارد كه مورد توجه قرار دهد. در حال حاضر هم قدرت خريد هرچه بخواهد، دارد. طوري برايم غذا آماده ميكند كه گويي ديگر آخرين وعدهء غذايي من در اين دنياست!» خوشبختانه وزنم هنوز از صدام كمتر بود و از بابت خوردن مشكلي نداشتم.
محمدالجنابي به من توضيح داد كه براي اينكه كاملن شبيه جناب رئيس شوم، به يك عمل جراحي ساده نياز دارم. وي از من نظر خواست. جواب دادم: «خيلي مطمئن نيستم. به نظر شما اين كار ضرورت دارد؟»
محمد گفت: «در اين باره فكر كن. اگر يك پزشك جراح زيبايي از آلمانغربي دعوت كنيم، مشكلي به وجود نخواهد آمد. او ميتواند بيني و گونهء تو را خيلي سريع اصلاح كند.»
ميدانستم كه مخالفت من با اين عمل، سرپيچي از اوامر صدام محسوب ميشد و به نظر صدام، كساني كه از خواستههاي او پيروي نكنند، براي هميشه وجودشان زايد است. به نظر صدام اين گونه افراد لياقت زنده ماندن نداشتند. بنابراين به محمدالجنابي جواب دادم: «اگر امكان دارد به اطلاع رئيس برسانيد كه من آمادهء انجام عمل جراحي هستم.»
يك هفتهء بعد دكتر «هلموت ريدل» از هانوور آلمان به بغداد آورده شد. اتاق عمل كوچكي با همهء ابزار و وسائل لازم در داخل قصر آماده كردند. تا حد ممكن، سعي شده بود افراد كمتري از اين كار اطلاع پيدا كنند. از محمدالجنابي دربارهء عدم استفاده از پزشكان عراقي سوال كردم. او با خنده جواب داد: «پزشكان عراقي جرأت كافي براي انجام اين كار را ندارند؛ زيرا اگر اشتباهي در عمل جراحي رخ دهد . . . » الجنابي كه ديد وحشت كردهام گفت: «جاي نگراني وجود ندارد، اما همان طور كه گفتم اگر اشتباهي در عمل رخ دهد پزشكان عراقي از نتيجهء آن ميترسند زيرا سزايي جز مرگ در انتظارشان نيست. حتا عملهاي جراحي ناچيز و سادهاي كه بر روي رئيس جمهور يا خانوادهء او انجام گرفته، توسط پزشكان خارجي بوده است.
به الجنابي گفتم: «چه كسي براي صدام تضمين ميكند كه دكتر هلموت ريدل پس از بازگشت به آلمان در اين باره سكوت ميكند و اين سر را فاش نخواهد كرد؟!»
الجنابي جواب داد: «به او مبلغ 250 هزار دلار براي انجام اين عمل پرداخت شده است و همچنين به اطلاع او رساندهاند كه اگر اين راز را در غرب فاش سازد، بايد منتظر ملاقات با ماموران سازمان اطلاعات عراق باشد.»
به او گفتم: «ممكن است به اين كار تن دهد؛ اما اين مبلغ ناچيز است. براي چه شخصيتي چون هلموت ريدل خود را گفتار چنين مسائلي كند؟ امكان ندارد چنين پزشكي، انسان فقيري باشد.»
محمد الجنابي در جواب گفت: «امثال اين شخص هميشه فراوان بودهاند. دو سال قبل، دكتر ريدل در يكي از شهرهاي واقع در شمال هانوور به اتهام بسيار زشتي دستگير شد. او به دو كودك 9 ساله تجاوز كرده بود. به همين دليل، پروانهء پزشكي وي باطل شده و از انجام اين كار حرفهاي براي هميشه منع شده بود. وقتي صدام از اين موضوع باخبر شد، گفت: امكان دارد روزي اين شخص به درد ما بخورد.»
عمل جراحي شروع شد و خال بالاي گونهام با استفاده از يك دستگاه بيرون آورده شد. پس از فرو نشستن تورم ناشي از عمل، شباهتم به صدام بيشتر شده بود؛ به نحوي كه بيشتر از دو انسان دوقلو به هم شبيه شده بوديم. به محض مراجعت، محمدالجنابي، كيفي حاوي چند ريش مصنوعي و چند عينك به من داد و دستور اكيد صادر كرد و گفت: «بايد عادت كني كه وقتي خارج از قصر هستي ناشناخته بماني. اين عينكها و ريش را امتحان كن؛ از ايالات متحده خريداري شده و از موي حقيقي ساخته شده است. از بهترين نوعي است كه امكان تهيهء آن وجود داشته است.»
اولين حضور به جاي صدام
در صبح يكي از روزها، صدام طبق معمول براي ملاحظهء جريان كار به اتاق تاريك آمد. در آن هنگام، همراه با مربيام، محمدالجنابي، مشغول تماشاي يكي از فيلمهاي صدام بودم كه در حال ديدار از بيمارستان بود. صدام نشست و با ما آن فيلم را تا آخر تماشا كرد. آنگاه گفت: «ميخائيل فكر ميكنم ديگر آمادگي ديدار از بيمارستانها را داشته باشي. ميخواهم فردا به ديدار يكي از بيمارستانها بروي. نظر خودت چيست؟
چارهاي جز پاسخ مثبت نداشتم و به صدام گفتم اگر حضرت عالي مايل باشيد، من اين كار را انجام خواهم داد. روز بعد، محمدالجنابي همهء كارها را براي انجام اين ديدار ترتيب داد و كاروان به سوي يكي از بيمارستانها حركت كرد. مدير بيمارستان و تعدادي از پزشكان براي استقبال از من آمده بودند. در رابطه با شرائط بيماران و زخميها، و همچنين بهبود وضعيت بيمارستان پيشنهادهايي به من دادند. از من به گرمي استقبال كردند و اين استقبال گرم، ناشي از ترس شديد آنها بود. حرف و حديثهاي فراواني دربارهء زخميهايي وجود داشت كه توسط محافظان صدام به قتل رسيده بودند، تنها به اين علت كه از صدام به گرمي استقبال نكرده و يا نسبت به جنگ اظهار ناراحتي كرده بودند.
در طي بازديد از قسمتهاي مختلف بيمارستان، شرائط روحي بسيار نامناسب يك مجروح توجهم را جلب كرد. به پزشك مسئول بخش گفتم كه اين زخمي نياز به معالجهء رواني دارد و لازم است علاوه بر مداواي جراحاتش، متخصص اعصاب و روان هم او را معاينه كند. به خاطر بيتوجهي به اين جوان، خشم و غضب در درونم به جوش آمده بود. به سخنانم ادامه دادم . از دانش پزشكيام براي آن دكتر حرف زدم. پزشك خواست چيزي بگويد اما من به او اجازه ندادم و گفتم: «مسئولين مستقيم او با توست. او را تا يك ساعت ديگر به بخش ويژه منتقل كن و يك پزشك متخصص اعصاب و روان براي معاينهء او بفرست؛ فهميدي؟»
پزشك كه از ترس ميلرزيد و زبانش بند آمده بود با سر جواب مثبت داد. به شدت پزشك بيچاره را ترسانده بودم به طوري كه نميتوانست حرف بزند. به او گفتم: «بسيار خوب، حدود يك ماه ديگر از بيمارستان ديدن خواهم كرد. دوست ندارم اين مسئله تكرار شود.»
پزشك با ترس و لرز جواب داد: «قطعن جناب رئيس»
وقتي سوار اتومبيل شدم، از اين كار پشيمان شدم. در آن شرائط، بيشتر با شخصيت صدام مطابقت داشتم تا با شخصيت خودم؛ چرا كه قبلن چنين رفتارهايي از من سر نميزد. همچنين فكر ميكردم پا را فراتر از وظائفم گذاشتهام. به همين خاطر خواستم به نحوي از محمد الجنابي عذرخواهي كنم. با نگراني پرسيدم: «چرا ميخندي؟»
گفت: «خيلي عالي بود ميخائيل! وقتي موضوع را به عرض صدام برسانم، خيلي خوشحال خواهد شد.»
من از ترس عاقبت كارم گفتم: «آيا نياز است ايشان را در جريان بگذاريد،؟»
گفت: «بالطبع . . . جاي نگراني وجود ندارد. صدام خوشحال ميشود. اين موضوع، تبليغ مناسبي براي ايشان خواهد بود.»
دو روز بعد، صدام با در دست داشتن يك نسخه از روزنامههاي الثوره و الجمهوريه، وارد اتاق تاريك شد. اين دو روزنامه تحت سيطرهء كامل حزب بعث و رژيم بودند. طارق عزيز و اكرم (شوهر خواهرم) نيز همراه صدام به اتاق تاريك آمده بودند. صدام گفت: «ميخائيل، بسيار عالي بود . . . » سپس نسخهاي از روزنامهء الثوره را به من داد. عنائين صفحهء اوّل را خواندم. يكي از عنوانها اين بود: «مهر و عطوفت رهبر بزرگ» !
اين احمقانه به نظر ميرسيد كه صدام روزي وجود مرا تهديدي براي خودش به حساب آورد. به همين دليل، با گذشت ماهها و سالها، روابط او با من عميق و مستحكم شد؛ تا جايي كه من نمونهاي براي اين گونه روابط بين صدام و اطرافيانش سراغ ندارم.
در ماههاي اوّل، هر روز تقليد از رفتارها و شخصيت صدام را تمرين ميكردم. اين تمرينها در قصر جمهوري انجام ميگرفت. مربي مخصوص من، محمد الجنابي بود كه خود را به عنوان مشاور ديوان رياست جمهوري به من معرفي كرد. ما با هم تعداد زيادي از فيلمهايي را كه صدام در آنها حضور داشت، تماشا كرديم و نحوهء واكنش و رفتارهاي صدام را با دقت ديده و تمرين كرديم. صدام هرچند وقت يك بار براي ملاحظهء پيشرفتهاي من در تمرين، در دفتري كه در آن تمرينات را ادامه ميدادم، حضور مييافت. اين دفتر بعدن به «اتاق تاريك» معروف شد. چراغهاي اين اتاق در بيشتر اوقات، در حالي كه با مربيام محمد الجنابي نوارهاي ويدئويي تماشا ميكرديم، خاموش بود؛ اما اين موضوع ربطي به اسم اين دفتر نداشت؛ بلكه نام آن به كساني ارتباط پيدا ميكرد كه در خدمت صدام بودند.
به كارمندان قصر، آنهايي كه از حضور من اطلاعي نداشتند، اخطار داده شده كه اين دفتر، (اتاق تاريك) استوديوي ظهور عكس در موارد بسيار حساس است و آنها حق ورود به آن را ندارند. در ابتدا، انجام تمرينها در حضور صدام برايم دشوار بود. ناراحت شدن صدام از موضوعي، يعني مرگ حتمي طرف مورد نظر.
سرانجام به كمك مربيام، محمدالجنابي، توانستم كاملن احساس اطمينان پيدا كنم. محمدالجنابي آگاه بود كه زنده ماندنش بستگي به پيشرفت كار من دارد. ما روزهاي متمادي، نحوهء صدور اوامر، سيگار كشيدن و برداشتن آن از روي لبها به شيوهء صدام را تمرين كردم. هنگامي كه محمدالجنابي احساس كرد من در مقابل صدام، آمادگي انجام كارها را دارم، ترتيب ملاقات من با صدام را فراهم كرد. بسيار نگران بودم كه مبادا كارهايم دقيق نباشد؛ اما صدام از نحوهء انجام كارها ابراز خرسندي كرد.
روزي صدام وارد اتاق تاريك شد و ابراز داشت كه طرح و برنامهاي دارد. با شور و حرارت گفت: «ميخواهم تو را مخفيانه به ايران ببرند؛ به يكي از شهرها يا مناطق بزرگ ايران بروي، مثلن خرمآباد يا اهواز يا جايي ديگري در مقابل يكي از اماكن مقدس آنها توقف خواهي كرد و از تو فيلم تهيه ميكنيم. بعدن نسخهاي از آن را براي دولت ايران به تهران ميفرستيم تا ببينيم عكسالعمل مسئولان ايران چگونه است؟»
پنداشتم اين انديشه، يكي از طرحهاي ديوانهوار صدام است كه غالبن او به اجرا درميآورد. در حالي كه ميخواستم دربارهء نحوهء به اجرا درآوردن اين طرح صحبت كنم. صدام خنديد و گفت: «نترس ميخائيل! اين فقط جهت مزاح بود. قبلن گفته بودم كه اهل مزاحام.» عليرغم سخيف بودن اين لطيفه، من هم خنديدم. صدام علاقمند بود كه وانمود كند اهل مزاح و لطيفه است، اما كمتر كسي به اين قضيه معتقد بود و محال است كه بتوان دريافت صدام با شوخيهايش چه منظوري دارد.
محمدالجنابي درصدد برآمد زبان كردي را هم به من ياد بدهد. يادگيري اين زبان براي شخص عرب زبان بسيار دشوار است، به همين دليل نسبت به يادگيري آن اعتراض داشتم. محمدالجنابي به اعتراض من پاسخ داد و گفت: «لازم است فرصت يادگيري هر زباني غير از زبان مادريات را از دست ندهي.» نميدانستم كه اصرار محمدالجنابي روزگاري باعث نجاتم خواهد شد.
به هيچ وجه آزادي عمل نداشتم. هنگام خروج از قصر و مراجعت به آن، ميبايست در معيت محافظ و با اتومبيل ويژهء ليموزين كه داخل آن قابل رؤيت نبود، رفت و آمد ميكردم و از ريش مصنوعي استفاده ميكردم كه چهره و قيافهام را كاملن تغيير ميداد. وقتي افراد بيگانهاي در قصر حضور مييافتند، حق همراهي با صدام را نداشتم، حتا كارهايم در داخل قصر هم تحت كنترل شديد بود.
عمل جراحي پلاستيك
مربيام محمدالجنابي از همان ابتدا يادآور شد كه عليرغم شباهت زيادي كه با صدام دارم، اما ميزان اين مشابهت، كامل و صد در صد نيست. يكي از تفاوتها، قد بلندتر صدام بود كه اين مشكل را با كفش پاشنه بلند حل ميشد. به درخواست محمدالجنابي به تصوير صدام با دقت نگاه كردم و گفتم: «بيني صدام از بين من بزرگتر است.» الجنابي جواب داد: «بله همينطور است. به نظر من بهتر است اين موضوع را مؤدبانه به عرض ايشان برسانيم. اين طور نيست؟ و ديگر چه؟»
جواب دادم: «در صورت من خال وجود دارد.»
گفت: «بله، اما چهرهء صدام اين طور نيست. ميخائيل بنشين.»
روي مبلي در كنار پنجرهاي كه مشرف به پرچين قصر و رود دجله بود، نشستم. الجنابي گفت: «ظاهرن داري وزن اضافه ميكني؟» جواب دادم: «بله، تقصير مادرم استو از وقتي خواهرم ازدواج كرد و پدرم مرحوم شد، مادرم به جز من، كسي را ندارد كه مورد توجه قرار دهد. در حال حاضر هم قدرت خريد هرچه بخواهد، دارد. طوري برايم غذا آماده ميكند كه گويي ديگر آخرين وعدهء غذايي من در اين دنياست!» خوشبختانه وزنم هنوز از صدام كمتر بود و از بابت خوردن مشكلي نداشتم.
محمدالجنابي به من توضيح داد كه براي اينكه كاملن شبيه جناب رئيس شوم، به يك عمل جراحي ساده نياز دارم. وي از من نظر خواست. جواب دادم: «خيلي مطمئن نيستم. به نظر شما اين كار ضرورت دارد؟»
محمد گفت: «در اين باره فكر كن. اگر يك پزشك جراح زيبايي از آلمانغربي دعوت كنيم، مشكلي به وجود نخواهد آمد. او ميتواند بيني و گونهء تو را خيلي سريع اصلاح كند.»
ميدانستم كه مخالفت من با اين عمل، سرپيچي از اوامر صدام محسوب ميشد و به نظر صدام، كساني كه از خواستههاي او پيروي نكنند، براي هميشه وجودشان زايد است. به نظر صدام اين گونه افراد لياقت زنده ماندن نداشتند. بنابراين به محمدالجنابي جواب دادم: «اگر امكان دارد به اطلاع رئيس برسانيد كه من آمادهء انجام عمل جراحي هستم.»
يك هفتهء بعد دكتر «هلموت ريدل» از هانوور آلمان به بغداد آورده شد. اتاق عمل كوچكي با همهء ابزار و وسائل لازم در داخل قصر آماده كردند. تا حد ممكن، سعي شده بود افراد كمتري از اين كار اطلاع پيدا كنند. از محمدالجنابي دربارهء عدم استفاده از پزشكان عراقي سوال كردم. او با خنده جواب داد: «پزشكان عراقي جرأت كافي براي انجام اين كار را ندارند؛ زيرا اگر اشتباهي در عمل جراحي رخ دهد . . . » الجنابي كه ديد وحشت كردهام گفت: «جاي نگراني وجود ندارد، اما همان طور كه گفتم اگر اشتباهي در عمل رخ دهد پزشكان عراقي از نتيجهء آن ميترسند زيرا سزايي جز مرگ در انتظارشان نيست. حتا عملهاي جراحي ناچيز و سادهاي كه بر روي رئيس جمهور يا خانوادهء او انجام گرفته، توسط پزشكان خارجي بوده است.
به الجنابي گفتم: «چه كسي براي صدام تضمين ميكند كه دكتر هلموت ريدل پس از بازگشت به آلمان در اين باره سكوت ميكند و اين سر را فاش نخواهد كرد؟!»
الجنابي جواب داد: «به او مبلغ 250 هزار دلار براي انجام اين عمل پرداخت شده است و همچنين به اطلاع او رساندهاند كه اگر اين راز را در غرب فاش سازد، بايد منتظر ملاقات با ماموران سازمان اطلاعات عراق باشد.»
به او گفتم: «ممكن است به اين كار تن دهد؛ اما اين مبلغ ناچيز است. براي چه شخصيتي چون هلموت ريدل خود را گفتار چنين مسائلي كند؟ امكان ندارد چنين پزشكي، انسان فقيري باشد.»
محمد الجنابي در جواب گفت: «امثال اين شخص هميشه فراوان بودهاند. دو سال قبل، دكتر ريدل در يكي از شهرهاي واقع در شمال هانوور به اتهام بسيار زشتي دستگير شد. او به دو كودك 9 ساله تجاوز كرده بود. به همين دليل، پروانهء پزشكي وي باطل شده و از انجام اين كار حرفهاي براي هميشه منع شده بود. وقتي صدام از اين موضوع باخبر شد، گفت: امكان دارد روزي اين شخص به درد ما بخورد.»
عمل جراحي شروع شد و خال بالاي گونهام با استفاده از يك دستگاه بيرون آورده شد. پس از فرو نشستن تورم ناشي از عمل، شباهتم به صدام بيشتر شده بود؛ به نحوي كه بيشتر از دو انسان دوقلو به هم شبيه شده بوديم. به محض مراجعت، محمدالجنابي، كيفي حاوي چند ريش مصنوعي و چند عينك به من داد و دستور اكيد صادر كرد و گفت: «بايد عادت كني كه وقتي خارج از قصر هستي ناشناخته بماني. اين عينكها و ريش را امتحان كن؛ از ايالات متحده خريداري شده و از موي حقيقي ساخته شده است. از بهترين نوعي است كه امكان تهيهء آن وجود داشته است.»
اولين حضور به جاي صدام
در صبح يكي از روزها، صدام طبق معمول براي ملاحظهء جريان كار به اتاق تاريك آمد. در آن هنگام، همراه با مربيام، محمدالجنابي، مشغول تماشاي يكي از فيلمهاي صدام بودم كه در حال ديدار از بيمارستان بود. صدام نشست و با ما آن فيلم را تا آخر تماشا كرد. آنگاه گفت: «ميخائيل فكر ميكنم ديگر آمادگي ديدار از بيمارستانها را داشته باشي. ميخواهم فردا به ديدار يكي از بيمارستانها بروي. نظر خودت چيست؟
چارهاي جز پاسخ مثبت نداشتم و به صدام گفتم اگر حضرت عالي مايل باشيد، من اين كار را انجام خواهم داد. روز بعد، محمدالجنابي همهء كارها را براي انجام اين ديدار ترتيب داد و كاروان به سوي يكي از بيمارستانها حركت كرد. مدير بيمارستان و تعدادي از پزشكان براي استقبال از من آمده بودند. در رابطه با شرائط بيماران و زخميها، و همچنين بهبود وضعيت بيمارستان پيشنهادهايي به من دادند. از من به گرمي استقبال كردند و اين استقبال گرم، ناشي از ترس شديد آنها بود. حرف و حديثهاي فراواني دربارهء زخميهايي وجود داشت كه توسط محافظان صدام به قتل رسيده بودند، تنها به اين علت كه از صدام به گرمي استقبال نكرده و يا نسبت به جنگ اظهار ناراحتي كرده بودند.
در طي بازديد از قسمتهاي مختلف بيمارستان، شرائط روحي بسيار نامناسب يك مجروح توجهم را جلب كرد. به پزشك مسئول بخش گفتم كه اين زخمي نياز به معالجهء رواني دارد و لازم است علاوه بر مداواي جراحاتش، متخصص اعصاب و روان هم او را معاينه كند. به خاطر بيتوجهي به اين جوان، خشم و غضب در درونم به جوش آمده بود. به سخنانم ادامه دادم . از دانش پزشكيام براي آن دكتر حرف زدم. پزشك خواست چيزي بگويد اما من به او اجازه ندادم و گفتم: «مسئولين مستقيم او با توست. او را تا يك ساعت ديگر به بخش ويژه منتقل كن و يك پزشك متخصص اعصاب و روان براي معاينهء او بفرست؛ فهميدي؟»
پزشك كه از ترس ميلرزيد و زبانش بند آمده بود با سر جواب مثبت داد. به شدت پزشك بيچاره را ترسانده بودم به طوري كه نميتوانست حرف بزند. به او گفتم: «بسيار خوب، حدود يك ماه ديگر از بيمارستان ديدن خواهم كرد. دوست ندارم اين مسئله تكرار شود.»
پزشك با ترس و لرز جواب داد: «قطعن جناب رئيس»
وقتي سوار اتومبيل شدم، از اين كار پشيمان شدم. در آن شرائط، بيشتر با شخصيت صدام مطابقت داشتم تا با شخصيت خودم؛ چرا كه قبلن چنين رفتارهايي از من سر نميزد. همچنين فكر ميكردم پا را فراتر از وظائفم گذاشتهام. به همين خاطر خواستم به نحوي از محمد الجنابي عذرخواهي كنم. با نگراني پرسيدم: «چرا ميخندي؟»
گفت: «خيلي عالي بود ميخائيل! وقتي موضوع را به عرض صدام برسانم، خيلي خوشحال خواهد شد.»
من از ترس عاقبت كارم گفتم: «آيا نياز است ايشان را در جريان بگذاريد،؟»
گفت: «بالطبع . . . جاي نگراني وجود ندارد. صدام خوشحال ميشود. اين موضوع، تبليغ مناسبي براي ايشان خواهد بود.»
دو روز بعد، صدام با در دست داشتن يك نسخه از روزنامههاي الثوره و الجمهوريه، وارد اتاق تاريك شد. اين دو روزنامه تحت سيطرهء كامل حزب بعث و رژيم بودند. طارق عزيز و اكرم (شوهر خواهرم) نيز همراه صدام به اتاق تاريك آمده بودند. صدام گفت: «ميخائيل، بسيار عالي بود . . . » سپس نسخهاي از روزنامهء الثوره را به من داد. عنائين صفحهء اوّل را خواندم. يكي از عنوانها اين بود: «مهر و عطوفت رهبر بزرگ» !
اين احمقانه به نظر ميرسيد كه صدام روزي وجود مرا تهديدي براي خودش به حساب آورد. به همين دليل، با گذشت ماهها و سالها، روابط او با من عميق و مستحكم شد؛ تا جايي كه من نمونهاي براي اين گونه روابط بين صدام و اطرافيانش سراغ ندارم.
حضور در جبهه هاي جنگ با ايران
هنوز يك ماه از واگذاري من و محمدالجنابي به حال خود توسط صدام نگذشته بود كه وي ما را غافلگير كرد و همراه با «عبدالقادر عزالدين» (وزير جديد آموزش و پرورش) وارد اتاق تاريك شد. محمد الجنابي فورن نوار ضبط صوتي را كه در حال گوش دادن به آن بوديم، خاموش كرد و بلند شد و ايستاد. صدام به اشاره كرد كه بنشيند. صدام خطاب به من گفت: «ميخائيل، ميخواهم راجع به موضوعي با تو صحبت كنم. به همين خاطر به اينجا آمدهام.» سپس ادامه داد: «من از انجام مأموريتهاي تو خرسندم» صدام همچنين گفت: «در حال حاضر تو ميتواني خدمت بزرگ به كشورت بكني. ميخواهم زماني را در جبههء جنگ در كنار نيروهاي قهرمانمان باشيم.» سپس گفت: «آنها نياز دارند رئيسشان را ببينند . . . لازم است بدانند كه او در كنارشان است. من شخصن قادر به انجام اين كار نيستم. جنگ از اينجا اداره ميشود و هيچ يك از افسران بلندپايه نميتوانند بدون دستور من كار انجام دهند. از اين طريق به عراق كمك ميكني.»
پس از مدتي به منطقهء شمال به قرارگاه سپاه اوّل واقع در پادگان خالد در كركوك سفر كردم. از آنجا به طرف شرق به سمت چمچمال و تپههاي «بان مفان» در اطراف روستاي «فره هنجير» و كوران رفتم. در اين مناطق، گردانهاي پيادهء تابع تيپ 36 از لشگر هشتم پياده مستقر بودند. با فرمانده تيپ كه درجهء سرتيپي داشت، ملاقات كردم. اين افسر، همانند همهء افسراني كه با آنها ملاقات ميشد، تأكيد ميكرد كه شرائط نيروها بسيار خوب است و روحيهها بالاست. هنگامي كه از نيروها بازديد كردم، متوجه شدم شرائط بسيار نامساعدي دارند و بسيار خستهاند.
اوسيراك
پس از حدود يك سال از آغاز جنگ با ايران، عراق ميرفت تا قدرت هستهاي شود و اولين بمب هستهاي خود را آماده نمايد. اما بدشانسي موجب تأخير برنامه هاي هستهاي شد. ابتدا جنگندههاي ايراني و چندي بعد، هشت جت جنگندهء اف-16 با پوشش شش جنگندهء اف-15 به نيروگاه هستهاي «اوزيراك» در التويثه (واقع در جنوب شرق بغداد) حمله كردند. حملهء جنگندههاي اسرائيلي كه بيش از دو دقيقه طول نكشيد، خسارات بسيار سنگيني به بار آورد. تنها مقدار اندكي از مواد هستهاي كه در نقاط دوردست در زير زمين نگهداري ميشدند، سالم ماندند. فقط يك ماه ديگر لازم بود تا نيروگاه تكميل شود و عراق بتواند مواد اوليهء بمب هستهاي را تهيه نمايد. در كتابي كه به نام «دقيقتان فوق بغداد» به همين مناسبت انتشار يافت از قول «عزر وايزمن» (رئيس جمهور وقت اسرائيل) نوشته شده است كه عراقيها تنها يك ماه زمان لازم داشتند تا اولين بمب اتمي خود را بر روي يكي از شهرهاي ايران آزمايش كنند.
شكست حصر آبادان
در ماه سپتامبر، ارتش ايران موفق شد محاصرهء آبادان را در هم بشكند. در اين عمليات، نيروهاي عراقي دچار تلفات جاني بسيار سنگيني شدند، ضمن اينكه 1500 نفر نيز به اسارت ايرانيها درآمدند. حملهء بعدي ايران در منطقهء اهواز نيز موفقيتآميز بود. آنها توانستند «بستان» را در ماه نوامبر بازپس بگيرند. جريان جنگ به نفع ايرانيها تغيير كرده بود. با اين وجود، روزنامههاي رسمي عراق نظير الجمهوريه، در اين باره مطلبي منتشر نميكردند.
در آن زمان، عراق از عربستان سعودي، كويت، قطر، بحرين و امارات متحده عربي كمكهاي مالي فراواني دريافت ميكرد. اين كشورها به عراق به عنوان «پاسدار دروازهء شرقي» مينگريستند.
صدام پس از آنكه بستان به دست ايرانيها افتاد، مرا به جبههها فرستاد. روحيهء ارتش عراق به طور آشكاري پائين آمده بود. اعزام من به جبهه، تنها براي تقويت روحيهها بود. به همراه دوست و همراه هميشگيام محمد الجنابي به جبهه رفتيم. ما از جادههاي كوت و بصره گذشتيم و سپس به طرف شرق به سمت العماره به راه افتاديم. از آنجا با يك دستگاه لندكروزر به خط مقدم كه در فاصلهء 50 كيلومتري قرار داشت، منتقل شديم.
لباس نظامي با درجهء مارشالي پوشيده بودم، در حالي كه صدام فرد بسيار ترسويي بود و ابدن دورهء آموزش نظامي و افسري نديده بود. هنگامي كه به سمت شهرستان مرزي «دشت آزادگان» نزديك رودخانهء كرخه به راه افتاديم، ترس و وحشت مرا فرا گرفت. نيروهاي عراقي، پس از شكست سنگيني كه در بستان خورده بودند، تا اين نقطه عقبنشيني كرده بودند. تعداد زيادي كشته در گوشه و كنار افتاده بود. در جبهه سعي كردم تعادل روحي خودم را حفظ كنم. نيروهاي ايراني، حدود چند صد متر آن طرفتر، در سمت ديگر قرار داشتند. در خط مقدم، ادوات جنگي از كار افتاده و حفرههايي كه توسط بمبها و گلولههاي توپ ايجاد شده بود و همچنين كشتههاي فراواني به چشم ميخورد.
رزمندگان عراقي وقتي مرا در كنار خودشان ديدند، مات و مبهوت شدند. اين خبر پخش شد كه «رهبر بزرگ اعراب» در جبهه است. رزمندگان با شور و احساسات به من درود ميفرستاندند. نتيجهء اين كار، دقيقن همان بود كه صدام از من ميخواست.
در صبح روز دوّم حضورم در جبهه، در خلال توقف موقت تبادلا آتش، به همراه محمد الجنابي و چند افسر بلندپايه از چادرم بيرون آمدم. با اينكه از سنگرهاي خط مقدم فاصله داشتيم، احساس كردم فلز بسيار داغي به ران پاي چپم فرو رفت. به پايم نگاه كردم ديدم خون از زير شلوار نظاميام بيرون ميآيد. فهميدم كه هدف گلوله قرار گرفتهام. لحظهاي بعد بر زمين افتادم. بر اساس اطلاعاتي كه بعدن به دستم رسيد، 3 تن از ايرانيها توانسته بودند خود را در پشت يك عارضه در فاصلهء 200 متري خطوط دفاعي عراق مخفي كنند. به هنگامي كه من و محمد الجنابي را كاملن در پشت سرم قرار داشت، ديدند، بدون شك خيال كردند كه خداوند آنها براي انجام اين ماموريت برگزيده است. بعد از گذشت چند ثانيه از تيراندازي به سوي ما، اين سه ايراني ناپديد شدند و بار ديگر، در پشت غبار رملي و نزديك به يك جيپ نظامي ايراني ديده شدند. آنها با اين جيپ به سمت خط ايران به راه افتادند؛ اما خيلي فرصت پيدا نكردند و فقط موفق شدند حدود صد متر حركت كنند كه صداي انفجاري شنيده شد. جيپ آنها بر اثر برخورد با مين آتش گرفت و هيچكدام از سرنشينان زنده نمادند تا اين پيروزي را جشن بگيرند.
بعد از اينكه به هوش آمدم، متوجه شدم در يكي از اتاقهاي ويژهء بيمارستان ابنسيناي بغداد هستم. مدت سه هفته در بيمارستان بايد بستري ميشدم. آمنه همواره در كنارم بود. صدام تماس گرفت و خواست در يكي از شبها، به همراه محافظان شخصي مرا ببيند. او در حضور مادرم و آمنه و وهب و اكرم، به من به خاطر ابراز شجاعت و حفظ اصول و مباني حزب بعث در مقابله با مجوسان (ايرانيها)، نشان «رافدين» اعطاء كرد.
در ژانويهء 1982، صدام حملهء بزرگي را از جبههء مياني آغاز كرد كه منجر به تصرف شهر گيلانغرب واقع در 40 كيلومتري مرز در «كبيركوه» و 200 كيلومتري شمال شرق بغداد شد. اما اين وضعيت خيلي دوام نيافت. عراق منطقهء وسيعي را در جنوب پس از تلفات انساني زيادي كه متحمل گرديد، از دست داد. در محمره (خرمشهر) حدود 70 هزار سرباز ايراني تجمع كرده بودند؛ در حالي كه 3 لشگر مجهز از ما در اين شهر استقرار داشت و يك لشگر ديگر در جادهء شمال غرب نزديك شطالعرب (اروندرود) مستقر بود.
هنوز يك ماه از واگذاري من و محمدالجنابي به حال خود توسط صدام نگذشته بود كه وي ما را غافلگير كرد و همراه با «عبدالقادر عزالدين» (وزير جديد آموزش و پرورش) وارد اتاق تاريك شد. محمد الجنابي فورن نوار ضبط صوتي را كه در حال گوش دادن به آن بوديم، خاموش كرد و بلند شد و ايستاد. صدام به اشاره كرد كه بنشيند. صدام خطاب به من گفت: «ميخائيل، ميخواهم راجع به موضوعي با تو صحبت كنم. به همين خاطر به اينجا آمدهام.» سپس ادامه داد: «من از انجام مأموريتهاي تو خرسندم» صدام همچنين گفت: «در حال حاضر تو ميتواني خدمت بزرگ به كشورت بكني. ميخواهم زماني را در جبههء جنگ در كنار نيروهاي قهرمانمان باشيم.» سپس گفت: «آنها نياز دارند رئيسشان را ببينند . . . لازم است بدانند كه او در كنارشان است. من شخصن قادر به انجام اين كار نيستم. جنگ از اينجا اداره ميشود و هيچ يك از افسران بلندپايه نميتوانند بدون دستور من كار انجام دهند. از اين طريق به عراق كمك ميكني.»
پس از مدتي به منطقهء شمال به قرارگاه سپاه اوّل واقع در پادگان خالد در كركوك سفر كردم. از آنجا به طرف شرق به سمت چمچمال و تپههاي «بان مفان» در اطراف روستاي «فره هنجير» و كوران رفتم. در اين مناطق، گردانهاي پيادهء تابع تيپ 36 از لشگر هشتم پياده مستقر بودند. با فرمانده تيپ كه درجهء سرتيپي داشت، ملاقات كردم. اين افسر، همانند همهء افسراني كه با آنها ملاقات ميشد، تأكيد ميكرد كه شرائط نيروها بسيار خوب است و روحيهها بالاست. هنگامي كه از نيروها بازديد كردم، متوجه شدم شرائط بسيار نامساعدي دارند و بسيار خستهاند.
اوسيراك
پس از حدود يك سال از آغاز جنگ با ايران، عراق ميرفت تا قدرت هستهاي شود و اولين بمب هستهاي خود را آماده نمايد. اما بدشانسي موجب تأخير برنامه هاي هستهاي شد. ابتدا جنگندههاي ايراني و چندي بعد، هشت جت جنگندهء اف-16 با پوشش شش جنگندهء اف-15 به نيروگاه هستهاي «اوزيراك» در التويثه (واقع در جنوب شرق بغداد) حمله كردند. حملهء جنگندههاي اسرائيلي كه بيش از دو دقيقه طول نكشيد، خسارات بسيار سنگيني به بار آورد. تنها مقدار اندكي از مواد هستهاي كه در نقاط دوردست در زير زمين نگهداري ميشدند، سالم ماندند. فقط يك ماه ديگر لازم بود تا نيروگاه تكميل شود و عراق بتواند مواد اوليهء بمب هستهاي را تهيه نمايد. در كتابي كه به نام «دقيقتان فوق بغداد» به همين مناسبت انتشار يافت از قول «عزر وايزمن» (رئيس جمهور وقت اسرائيل) نوشته شده است كه عراقيها تنها يك ماه زمان لازم داشتند تا اولين بمب اتمي خود را بر روي يكي از شهرهاي ايران آزمايش كنند.
شكست حصر آبادان
در ماه سپتامبر، ارتش ايران موفق شد محاصرهء آبادان را در هم بشكند. در اين عمليات، نيروهاي عراقي دچار تلفات جاني بسيار سنگيني شدند، ضمن اينكه 1500 نفر نيز به اسارت ايرانيها درآمدند. حملهء بعدي ايران در منطقهء اهواز نيز موفقيتآميز بود. آنها توانستند «بستان» را در ماه نوامبر بازپس بگيرند. جريان جنگ به نفع ايرانيها تغيير كرده بود. با اين وجود، روزنامههاي رسمي عراق نظير الجمهوريه، در اين باره مطلبي منتشر نميكردند.
در آن زمان، عراق از عربستان سعودي، كويت، قطر، بحرين و امارات متحده عربي كمكهاي مالي فراواني دريافت ميكرد. اين كشورها به عراق به عنوان «پاسدار دروازهء شرقي» مينگريستند.
صدام پس از آنكه بستان به دست ايرانيها افتاد، مرا به جبههها فرستاد. روحيهء ارتش عراق به طور آشكاري پائين آمده بود. اعزام من به جبهه، تنها براي تقويت روحيهها بود. به همراه دوست و همراه هميشگيام محمد الجنابي به جبهه رفتيم. ما از جادههاي كوت و بصره گذشتيم و سپس به طرف شرق به سمت العماره به راه افتاديم. از آنجا با يك دستگاه لندكروزر به خط مقدم كه در فاصلهء 50 كيلومتري قرار داشت، منتقل شديم.
لباس نظامي با درجهء مارشالي پوشيده بودم، در حالي كه صدام فرد بسيار ترسويي بود و ابدن دورهء آموزش نظامي و افسري نديده بود. هنگامي كه به سمت شهرستان مرزي «دشت آزادگان» نزديك رودخانهء كرخه به راه افتاديم، ترس و وحشت مرا فرا گرفت. نيروهاي عراقي، پس از شكست سنگيني كه در بستان خورده بودند، تا اين نقطه عقبنشيني كرده بودند. تعداد زيادي كشته در گوشه و كنار افتاده بود. در جبهه سعي كردم تعادل روحي خودم را حفظ كنم. نيروهاي ايراني، حدود چند صد متر آن طرفتر، در سمت ديگر قرار داشتند. در خط مقدم، ادوات جنگي از كار افتاده و حفرههايي كه توسط بمبها و گلولههاي توپ ايجاد شده بود و همچنين كشتههاي فراواني به چشم ميخورد.
رزمندگان عراقي وقتي مرا در كنار خودشان ديدند، مات و مبهوت شدند. اين خبر پخش شد كه «رهبر بزرگ اعراب» در جبهه است. رزمندگان با شور و احساسات به من درود ميفرستاندند. نتيجهء اين كار، دقيقن همان بود كه صدام از من ميخواست.
در صبح روز دوّم حضورم در جبهه، در خلال توقف موقت تبادلا آتش، به همراه محمد الجنابي و چند افسر بلندپايه از چادرم بيرون آمدم. با اينكه از سنگرهاي خط مقدم فاصله داشتيم، احساس كردم فلز بسيار داغي به ران پاي چپم فرو رفت. به پايم نگاه كردم ديدم خون از زير شلوار نظاميام بيرون ميآيد. فهميدم كه هدف گلوله قرار گرفتهام. لحظهاي بعد بر زمين افتادم. بر اساس اطلاعاتي كه بعدن به دستم رسيد، 3 تن از ايرانيها توانسته بودند خود را در پشت يك عارضه در فاصلهء 200 متري خطوط دفاعي عراق مخفي كنند. به هنگامي كه من و محمد الجنابي را كاملن در پشت سرم قرار داشت، ديدند، بدون شك خيال كردند كه خداوند آنها براي انجام اين ماموريت برگزيده است. بعد از گذشت چند ثانيه از تيراندازي به سوي ما، اين سه ايراني ناپديد شدند و بار ديگر، در پشت غبار رملي و نزديك به يك جيپ نظامي ايراني ديده شدند. آنها با اين جيپ به سمت خط ايران به راه افتادند؛ اما خيلي فرصت پيدا نكردند و فقط موفق شدند حدود صد متر حركت كنند كه صداي انفجاري شنيده شد. جيپ آنها بر اثر برخورد با مين آتش گرفت و هيچكدام از سرنشينان زنده نمادند تا اين پيروزي را جشن بگيرند.
بعد از اينكه به هوش آمدم، متوجه شدم در يكي از اتاقهاي ويژهء بيمارستان ابنسيناي بغداد هستم. مدت سه هفته در بيمارستان بايد بستري ميشدم. آمنه همواره در كنارم بود. صدام تماس گرفت و خواست در يكي از شبها، به همراه محافظان شخصي مرا ببيند. او در حضور مادرم و آمنه و وهب و اكرم، به من به خاطر ابراز شجاعت و حفظ اصول و مباني حزب بعث در مقابله با مجوسان (ايرانيها)، نشان «رافدين» اعطاء كرد.
در ژانويهء 1982، صدام حملهء بزرگي را از جبههء مياني آغاز كرد كه منجر به تصرف شهر گيلانغرب واقع در 40 كيلومتري مرز در «كبيركوه» و 200 كيلومتري شمال شرق بغداد شد. اما اين وضعيت خيلي دوام نيافت. عراق منطقهء وسيعي را در جنوب پس از تلفات انساني زيادي كه متحمل گرديد، از دست داد. در محمره (خرمشهر) حدود 70 هزار سرباز ايراني تجمع كرده بودند؛ در حالي كه 3 لشگر مجهز از ما در اين شهر استقرار داشت و يك لشگر ديگر در جادهء شمال غرب نزديك شطالعرب (اروندرود) مستقر بود.
صدام به همراه همسر
نبرد بسيار سنگين در 21 ماه مارس 1982 آغاز شد و مدت 4 روز ادامه يافت و سپس با وارد شدن تلفات بسيار سنگين به عراق پايان يافت. در اين حمله حدود 30 هزار تن از نيروهاي عراقي كشته و 20 هزار تن نيز به اسارت نيروهاي ايراني درآمدند و حدود 60 هواپيماي جنگي عراق ساقط شد. راديو بغداد، برنامهء مفصلي از فداكاريهاي نيروهاي عراقي پخش ميكرد؛ اما ديگر اعتماد به ارتش عراق در بين مردم كاهش يافته بود و نيروهاي ايراني خود را به مرزها رسانده بودند و براي اولين بار، بصره در معرض گلوله باران توپخانه ايران قرار گرفته بود ..........
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر